Би бол энгийн л нэг буддын хувраг тул төрсөн өдрийн баяр тэмдэглэдэггүй билээ. Хэдий тийм боловч та бүхэн миний мэндэлсэн өдрийг тэмдэглэх баярт үйл зохион байгуулж байгаа учир санаа бодлоо хуваалцъя.

Материаллаг хөгжлийн төлөө хичээн зүтгэх нь хэдий чухал боловч үүний зэрэгцээ гагц ойр дотнынхондоо гэлтгүй хэн бүрд энэрэнгүй, сайхан сэтгэлээр хандаж, сэтгэлийн амар амгаланг бий болгоход анхаарах нь машид чухал юм. Чингэж чадвал та бүхэн энэ дэлхийг илүү сайн сайхан болгоход хувь нэмрээ оруулж чадах билээ.

Хүмүүнлэг үнэт зүйлс, шашин хоорондын эв нэгдлийг дэмжих, хүний оюун ухаан, сэтгэл хөдлөлийн талаарх эртний Энэтхэгийн мэргэн ухаан, сэтгэлийн амар амгалан, энэрэнэл нигүүлслийг хөгжүүлэх замаар дэлхий дахинд чухал хувь нэмэр оруулах асар их боломж бүхий Төвөдийн өв, соёлыг хадгалж хамгаалах талаарх үүргээ би цаашид ч хичээн биелүүлсээр байх болно.

Өдөр тутмын амьдралдаа би Бурхан багш, Шантидева зэрэг эртний Энэтхэгийн билгүүн эрдэмт мэргэдийн сургаалыг санан, тууштай, зоригтой байхыг хичээдэг билээ. Шантидева гэгээний дараах залбирлыг би үргэлж санаж явдаг юм. 

    Сансар хорвоо хэдий удаан оршоод

    Хамаг амьтан төдий удаан орших хүртэл 

    Би ч бас тэрчлэн ажраад

    Амьтны зовлонг арилгах болтугай.

Миний хорвоод мэндэлсэн өдрийг тэмдэглэх завшаанд дулдуйдан сэтгэлийн амар амгалан, энэрэл нигүүлслийг хөгжүүлж байгаад тань талархан сууна.

Даши дэлэг. Өлзий хутаг орших болтугай.

Далай лам

2025 оны 7 дугаар сарын 5

2011 оны 9 дүгээр сарын 24-нд би Төвөдийн буддын шашны уламжлалуудын тэргүүдтэй уулзахдаа Далай ламын институци цаашид үргэлжлэх эсэх асуудлаар эх орондоо болон хилийн чанадад амьдарч буй төвөд иргэд, Төвөдийн буддын шашныг шүтдэг, Төвөд орон хийгээд төвөдүүдтэй холбоотой бүх хүнд хандан нэгэн чухал мэдэгдэл хийсэн билээ. Тэгэхэд би "Аль тэртээ 1969 онд Далай ламын хойд дүрийг ирээдүйд үргэлжлүүлэн тодруулах эсэхийг холбогдох хүмүүс шийдэх ёстой гэдгийг тодорхой илэрхийлсэн" хэмээн онцлон тэмдэглэсэн билээ.

Мөн "Нас сүүдэр ер хүрээд Төвөдийн буддын шашны дээд хэргэмт лам нар, Төвөдийн ард түмэн, Төвөдийн буддын шашныг дагадаг хүмүүстэй зөвлөлдөн, Далай ламын институцийг үргэлжлүүлэх эсэх асуудлыг нягталж үзэх болно" хэмээн мэдэгдсэн юм.

Хэдий Далай ламын институцийн асуудлаар олон нийтийн дунд хэлэлцүүлэг өрнүүлээгүй боловч өнгөрсөн 14 жилийн хугацаанд Төвөдийн шашны уламжлалуудын тэргүүд, хилийн чанад дахь Төвөдийн дүрвэгсдийн парламентын гишүүд, Ерөнхий чуулганд оролцогчид, хилийн чанад дахь Төвөдийн Төв Захиргааны гишүүд, төрийн бус байгууллагууд, Хималайн бүс нутаг, Монгол, ОХУ-ын буддын шашинт бүгд найрамдах улсууд мөн Хятад зэрэг Азийн бусад орнуудын сүсэгтнүүдээс надад Далай ламын институцийг үргэлжлүүлэхийг хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн чин сэтгэлийн бичиг, захидал ирүүлсээр байна. Ялангуяа Төвөдөд байгаа үндэс нэгтнүүдээс минь янз бүрийн сувгаар мөн ийм утгатай хүсэлт ирсээр буй. Энэ бүхнийг үндэслэн би Далай ламын институци цаашид үргэлжлэн оршин тогтнох болно гэдгийг батлан мэдэгдэж байна.

Дараагийн Далай ламын хойд дүрийг тодруулах явцын талаар 2011 оны 9 дүгээр сарын 24-ний мэдэгдэлд "Зөвхөн Гандан Повран сан буюу Далай ламын Тамгын газрын гишүүд дээрх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх үүргийг хүлээнэ" хэмээн тодорхой заасан бөгөөд тус сан энэ үүргийнхээ дагуу Төвөдийн буддын шашны уламжлалуудын тэргүүд, Далай ламын дамжлагатай гүн бат барилдлага бүхий итгэлтэй, тангараг дамцагт номын сахиуснуудтай зөвлөлдөх учиртай. Ийн тэд эртнээс баримталж ирсэн уламжлалын дагуу хойд дүрийг хайх, танин тодруулах ёсыг гүйцэтгэх юм.

Үүгээр би гагцхүү Гандан Повран сан Далай ламын хойд дүрийг тодруулах эрх бүхий тул өөр хэн ч энэ асуудалд хөндлөнгөөс оролцох эрхгүй гэдгийг  баталж байна.

Далай лам

Дарамсала, 2025 оны 5 дугаар сарын 21

Тэрбээр захидалдаа "1959 оны гуравдугаар сард БНХАУ-ын эрх баригчдыг эсэргүүцсэн Төвөдийн ард түмний бослогын дараа би Төвөдөөс дүрвэхээс өөр аргагүйд хүрч,  амьдралынхаа ихэнх хугацааг Энэтхэгт өнгөрөөж буйг та бүхэн мэдэх билээ. Тиймээс энэ улс надад онцгой дотно санагддаг. Дэлхийн хамгийн олон хүн амтай, хамгийн том ардчилсан орон гэдгээс гадна Энэтхэг орон эртний мэдлэг ухааны өв их эрдэнэтэй. Үүнийг орчин үеийн боловсролтой хослуулбал дэлхий дахиныг амар амгалан, аз жаргалтай болгоход хувь нэмэр оруулна гэдэгт би итгэж байна.”

“Хүний оюун ухаан, сэтгэл хөдлөлийн талаарх Энэтхэгийн эртний гүн гүнзгий  мэдлэг ухааныг лавшруулан судлах явдлыг би ихэд онцгойлон дэмжсээр ирлээ. Эл эрдэм хүнийг тайван амгалан, халуун дулаан сэтгэлтэй болгох үндэс суурийг тавихын зэрэгцээ даян дэлхийд энх тайван, энэрэнгүй ёсыг цогцлооход харшилдаг уур хилэн, айдас, үзэн ядалт зэрэг муу сэтгэлийг дарахад тус болж чадах юм.”

“Төвөдүүд бидэнд 66 жилийн турш найрсаг зочломтгой зангаар хандаж буй Энэтхэгийн Засгийн газар болон нийт ард түмэнд бид гүнээ талархаж байна. Мөн Энэтхэгийн эртний "каруна" (энэрэл нигүүлсэл) болон "ахимса" (хүч үл хэрэглэх) зэрэг үнэт зүйлсэд  суурилсан буддын соёлоо хамгаалах, хадгалах гэсэн бидний хүчин чармайлтыг ямагт өгөөмөр сэтгэлээр дэмжиж ирсэнд нь туйлын ихээр талархаж байна" хэмээжээ.

Дээрхийн гэгээн захидлынхаа төгсгөлд Ерөнхийлөгчид аз жаргал, эрүүл энхийг хүсэн ерөөж,  их улсаа удирдах үйлсэд нь амжилт хүссэн байна.

Англи хэлнээс орчуулсан Б.Одгэрэл

Тэрбээр сэнтийдээ залран, тэнд цугласан олон мянган сүсэгтэнтэй хамт Манал бурханы залбирал уншиж эхлэв. Дээрхийн гэгээний удахгүй тохиох 90 насны ой болон Төвөдийн Төв Захиргаанаас зарласан "Энэрэл нигүүлслийн жил"-ийг тохиолдуулсан уг арга хэмжээг Сэра Мэ хийдийн лам хуврагууд зохион байгуулж, Шарпа Чоже ринбүүчи болон Сэра Мэ хийдийн хамба нар удирдан явуулав.

Сэра Мэ хийдийн унзад ламын хөтлөн явуулсан уншлагын үеэр цай болон бэрээс тараалаа. Уншлага түр завсарлахад Дээрхийн гэгээнтэн хэдэн жилийн өмнө өөрийн зохиосон Балдан Лхам бурханыг урин залах уншлагын аман дамжлагыг хүртээв.

Нэг цаг гаруй хугацаанд мөргөлд оролцсоныхоо дараа Дээрхийн гэгээнтэн хоёр талаар эгнэн инээмсэглэн зогсох хүмүүсийн мэндчилгээнд хариулсаар хийдээс гарч өргөө рүүгээ буцлаа.

Англи хэлнээс орчуулсан Б.Одгэрэл 

Тэрбээр захидалдаа “Танай улсад анхны удаа айлчлах боломж 1979 онд надад тохиосон билээ. Тэр үеийн болон түүнээс хойших хэд хэдэн айлчлалын дулаахан дотно дурсамж миний сэтгэлд гүнээ хадгалагдсан хэвээр. Монголын ард түмэн, тэр дундаа ахмад буурлууд, залуу хойч үеийнхэн хүний язгуур үнэт зүйлсийг дэмжин хөгжүүлэх, уламжлалт буддын мэдлэгийг орчин үеийн боловсролтой хослуулахыг эрмэлзэж байдаг нь надад ихээхэн урам зориг өгдөг. 

Монгол, Төвөдийн ард түмэн ахан дүүсийн дотно харилцаатай байсаар ирсэн. Гуравдугаар Далай лам Сономжамцын үеэс хойш бид Монголын ард түмэнтэй өвөрмөц, онцгой холбоог тогтоосон.  

Монголд хийсэн айлчлалуудынхаа үеэр дурдаж байсанчлан хэдийгээр танай улсад бусад төрлийн шашин шүтлэг, урсгалууд дэлгэрч байгаа ч монголчуудын түүхэн онцлог, соёл, оюун санааны амьдралыг тодорхойлж ирсэн гол хүчин зүйл нь буддын шашин билээ. Бурхан багшийн сургаальд энэрэн нигүүлсэх, хүч үл хэрэглэх зэрэг хүмүүний язгуур чанарыг чухалчлан номлодог. Та болон танай Засгийн газар хүмүүнлэгийн эдгээр үндсэн үнэт зүйлсийг үргэлжлүүлэн, хайрлан хамгаална гэдэгт итгэлтэй байна.  

Монгол Улс сүүлийн жилүүдэд бүхий л салбарт ахиц дэвшил гаргасныг би бишрэн хүндэлдэг. Ийм өргөн хүрээтэй ололт амжилтууд нь ялангуяа нэн ядуу, эмзэг бүлгийн иргэдийн амьдралд бодит өөрчлөлт авчирч чадвал илүү гүн утга агуулгатай болох нь гарцаагүй” хэмээн өгүүлжээ.  

Дээрхийн гэгээнтэн захидлынхаа төгсгөлд Монголын ард түмний итгэл найдвар, хүсэл тэмүүллийг биелүүлэх их үйлсэд нь шинэ Ерөнхий сайдад амжилт хүсэж, ерөөл өргөлөө.

Орчуулсан Р.Манлай

Тэрбээр захидалдаа "Дэлхий даяар хүн төрөлхтний харилцан хамаарал, нэгдмэл байдлын мэдрэмж улам бүр нэмэгдэж байгаа хэдий ч өнөөдөр дэлхий ертөнц маань маш хэцүү цаг үеийг туулж байна. Солонгосын хойг дахь энх тайвны тогтвортой байдал дэлхий дахины хувьд нэн чухал ач холбогдолтой. Дипломат харилцаа, яриа хэлэлцээгээр дамжуулан бүс нутагт тогтвортой энх тайвныг тогтоохын төлөө тууштай хүчин чармайлт гаргасаар байх болно гэдэгт тань би итгэлтэй байна.

Сүүлийн жилүүдэд Энэтхэгт сэргээн байгуулсан сургалтын төвүүдэд суралцах сонирхолтой Солонгосын буддын шашинтнуудын тоо нэмэгдсээр байна. Мөн би Энэтхэгт эргэл мөргөл хийхээр ирсэн Солонгосын буддын шашинтай ахан дүүстэй байнга уулздаг билээ.

Таныг өмнөө тулгарч буй аливаа бэрхшээлийг даван туулж, Өмнөд Солонгосын ард түмний итгэл найдвар, хүсэл тэмүүллийг биелүүлэн, илүү эв найрамдалтай, амар амгалан дэлхийг цогцлооход хувь нэмрээ оруулах ажилд тань амжилт хүсье." хэмээсэн байна.

Дээрхийн гэгээн залбирал, сайн сайхны төлөөх ерөөлөөр захидлаа төгсгөжээ.

Англи хэлнээс орчуулсан Б.Одгэрэл

Эвэр бүрээ, цан хэнгэрэг, дуучдын дуугаар угтуулсан Дээрхийн Гэгээн гольфын тэрэгтэйгээ хашаан дундуур явж өнгөрөхдөө хоёр талаар эгнэсэн хүмүүсийн мэндчилгээнд баяртайгаар хариулж байлаа. Тэрээр дуганы тагтан дээр түр зогсож, ойролцоогоор 5500 гаруй хүн бүхий цугласан олныг тогтож хараад гар даллан мэндчилэв.

Дээрхийн Гэгээн хийд доторх сэнтийдээ залрахад мөргөл эхэллээ. Мөргөлийг Самдан ринбүчи толгойлон, баруун талд нь Кецан ринбүчи, зүүн талд нь Чохор Ринбүчи нар заларсан байв. Бурхан багшийн магтаал уншлагуудын араас V Далай лам Аюуш бурханы дүр бүхий ловон Бадамжунай бурхны үзэгдэлтэй учирсныхаа дараа зохиосон "Аюуш бурханы насны авшиг" хэмээх залбаралыг үйлдлээ.

Саад бэрхшээлийг арилгаж, багшид урт насыг хайрла хэмээн дагинасыг урин дуудав. Хамаг амьтны аз жаргал, сайн сайхны эх ундарга болох багшийг урт удаан наслахыг хүслээ. Энэ хооронд өглөгийн эздийн дундаас нэгэн цуваа цувран гарч, хашаанаас дуган руу орж, сэнтийг өнгөрөн, буцаж гарч ирэв. Гэгээрсэн бурхдын баримал, судрын ботиуд болон асар том хуйлмал хивсийг өргөн барьжээ.

Нагаржунай багшийн магтан дууллаар адисласан цайны араас бэрээс тараав. Богд Зонховын уламжлалыг алдаршуулахын тулд багшийг урт наслахыг хүссэн уншлагыг уншлаа.

Бат оршил өргөх ёслолын үндсэн залбирал эхлэх үед багшийг хоосон чанарын агаараас цагаан өнгийн лагшинтай, нэгэн нигур, хоёр мутартай, мөнх наслахыг бэлгэдсэн хумх барьсан Аюуш бурханы дүрээр төсөөлөн бясалгалаа. Ловон Бадамжунайн найман дүр болон Иш Цожал дагинад хандсан залбирлууд

“... Мөнх насыг бүтээх адистэдийг хайрлагтун.” хэмээн төгсөв.

Дээрхийн гэгээнтэн Самдан ринбүчийн өргөсөн урт насны сумыг гардан авч агаарт түргэн зуур даллалаа. Үүний дараа Дээрхийн гэгээнд тахилын идээ өргөхөд тэрээр бэлгэдлийн чанартай хэсгийг хүртэв.

Төвөд орны ном сургаал хийгээд амьтан бүгдийн ивээгч та

Хоосон чанар ба бодь сэтгэл хосолсон мөрийг ихэд тодруулагч та

Сургаалын далай Данзан Жамц, Жанрайсиг,

Мутартаа бадамлянхуа барьсан танаа мөргөмү,

Таны санасан бүхэн ая дангаар биелэх болтугай.

Дээрх залбирлыг гурвантаа уншсаны дараа Дээрхийн гэгээний Жамбал Агваан Лувсан Иш Данзан Жамц хэмээх шашны нэрийг нь дурдан орчлон ертөнцийг бэлгэдсэн мандал өргөж, хязгааргүй наслахыг хүсэн уламжиллаа. Үүний дараа түүнд бурхан багшийн лагшин, зарлиг, тааллын бэлгэдлүүд хийгээд урт насны хумх, рашаан, мөн урт насны үрэл зэргийг өргөв. Амар амгалан, арвижуулах, эрхшээлд оруулах, хүчирхэгжүүлэх дөрвөн үйлсийг бэлгэдсэн балингуудыг бүх өвчин, муу хүч, саад тотгорыг арилгах зорилгоор өргөсний эцэст хаан төрийн долоон эрдэнэ, өлзийт тахил хийгээд зайнуудаар тахил өргөлөө.

Дээрхийн гэгээнтний хоёр багшийн зохиосон өлмий бататгах залбирлын араас Жамьян Хэнцэ Чогий Лодойн зохиосон залбирлыг уншив.

Үүний дараа анхаарал гурван Төвөд эмэгтэйд шилжихэд удирдагч нь Дээрхийн Гэгээнд зориулсан "Мөнхийн рашааны таатай аялгуу" хэмээх залбирлыг уншлаа.

Бүх Ялгуусан бурхдын агуу их нигүүлсэхүй, дээд билиг билгүүний лагшин

Цаст уул мэт цагаан өнгөтэй ганц дүрд хураангуйлсан,

Ханьцашгүй дээд Арьяабалын хувилгаан лагшин

Гурван орны амьтдын багш та үргэлж ялалт байгуулагтун!

Гурван ертөнцөд хосгүй гайхамшигт,

Удамбар цэцэг мэт эрхэмсэг бүхнийг айлдагч,

Энэ орчлонгийн бүх амьтан, сургаалын их титэм эрдэнэ,

Бадамлянхуа баригч, сайн Ялгуусан таныг урт наслахыг гуйму.

Зөрчилтэй цаг үед, хэдий эрт Будда болсон ч

Мутар гишүүнээрээ амьтдыг тэтгэн баригч,

Таны сэтгэл, тангараг очир мэт бат,

Арван газрын бодьсадва таныг урт наслахыг гуйму.

Гэгээрлийн үе шатат замын бүх мэдлэг,

Гурван талтай салшгүй хосолсон,

Билиг, нигүүлслийн чанарууд нь төсөөлшгүй,

Хойд нутгийн хоёрдугаар Будда таныг урт наслахыг гуйму.

Номлох, мэтгэлцэх, зохиох үйлд тань торох юу ч үгүй,

Магад итгэлийн найман их сан хязгааргүй,

Төгс танин мэдэхүйгээр үзэгдэл бүрийг алдалгүйгээр уусган, Номыг айлдагч.

Агуу Их, Дайснаа дарагч таныг урт наслахыг гуйму.

Хоосон чанар хийгээд бодь сэтгэлийн биелэл

Дээрхийн гэгээн та Төвөдийн ивээгч сахиус билээ

Бидний залбирал тан дээр цэцэг мэт асгаран буудаг билээ.

"Таны 90 насны төрсөн өдрийг тохиолдуулан Дүвтов Тантон Жалбуугийн зохиосон энэхүү дууг толилуулъя."

Голын бүсгүй дараах бадгийн мөрүүдийг дуулахад хамтрагчид нь даган түрлээ. Төгсгөлд нь цугласан олон халуун алга ташилтаар баяр хүргэв.

Цаст уулсаар хүрээлэгдсэн Төвөдийн тэнгэрлэг оронд,

Амьтан бүхний аз жаргал, аврал итгэлийн эх ундарга

Данзан Жамц буюу Жанрайсиг бурхан бодитой

Түүний нас зуун галавт бат оршиг!

Талархлын мандал өргөсний дараа Дээрхийн Гэгээн цугласан олонд хандан айлдвар айлдав.

“Өнөөдөр Даржээлин дэх Төвөдийн Төв Сургуулийн төгсөгчид, Нью-Йорк болон Нью-Жерси дэх Төвөдийн Нийгэмлэг, мөн Миннесотагийн Төвөд-Америкийн сангийнхан намайг урт наслахыг ерөөн бат оршил өргөлөө.”

“Би Силингийн ойролцоо төрж, Лхаст нүүж ирсэн бөгөөд Жово бурханы өмнө өөрийн хамба багш Ёнзин Лин ринбүчэгээс эхлэн суралцагчийн болон гэлэнгийн сахилыг хүртсэн юм.”

“Би та нарт өмнө нь Бурхан багшийн тухай зүүдлэх буюу үзэгдэлд харсан талаараа ярьж байсан байж магадгүй. Тэрбээр миний өмнө биечлэн бууж ирсэн бөгөөд би түүнийг тойрон хүрээлсэн олны дунд байлаа. Намайг дуудахад нь би хүндэтгэлтэйгээр дөхөн очиход тэрбээр шавь нараа халамжлан энхрийлэх мэт толгойг минь зөөлөн илсэн юм. Би “Ном өнөд удаан орших болтугай!” хэмээн залбираад, залбирлынхаа дагуу үйлчлэхээр шийдсэн билээ.”

“Төвөдүүд бидний хадгалж ирсэн уламжлал нь Бурхан багшийн бүх сургаалын охь шимийг илэрхийлдэг. Тэрээр миний толгойг илж, миний хийсэн зүйлийг сайшааж байгаагаа илэрхийлсэн юм.”

“Надад хэсэг шоколаднаас өөр түүнд өргөх зүйл байсангүй тул түүнийгээ өгөхөд тэрбээр таалалтай байлаа. Түүний энэрэнгүй, нигүүлсэнгүйгээр халамжилж буй нь намайг үнэхээр гайхашруулсан юм.”

“Та бүхний мэдэж байгаачлан, би Төвөдөөс дүрвэж Энэтхэгт ирээд амьдралынхаа ихэнх хугацааг энд өнгөрөөсөн. Бодгаяа болон бусад олон газарт зочилж, ном айлдах боломжтой байсан нь үнэхээр сайн хэрэг байлаа.”

“Лама Дорж Чан, Лин ринбүчи нараас хүртсэн сургаалаа амьдралдаа хэрэгжүүлснээр би сэтгэлээ хувиргаж чадсан. Хятадад Мао Зэдун надад эелдэг хандаж байлаа. Тэрээр орчин үеийн шинжлэх ухааныг сонирхож байгааг минь магтаж байсан ч, шашин бол хор гэж хэлснээс нь би түүнийг номонд дайсагнаж байгааг мэдэж авсан юм.”

“Би бас олон оронд аялан, ном айлдаж, буддын сургаалыг дэлгэрүүлэхэд хувь нэмэр оруулах боломжтой байв. Ёс зүй, бясалгал төвлөрөл, билэг билгүүн гэсэн гурван суртхаалын дотроос би гол төлөв бодь сэтгэлийг хөгжүүлэх болон хоосон чанарын үзлийг бясалгах тал дээр илүү ажилласан байдаг.”

“Шагжамүни Буддагийн сургаал хумигдаж буй цаг үед амьдарч байгаа хэдий ч шавь нар бид тэдгээрийг өөрсдийн дотор дахин сэргээж чадна. Буддагийн айлдваруудыг эсэргүүцэж байсан хүмүүс ч эцэстээ түүнийг сонирхож магадгүй гэж надад санагддаг.”

“Бид бол Буддын сургаалтай учирсан хүмүүс. Миний хувьд Буддын номд үйлчлэхийн тулд чадах бүхнээ хийдэг. Өглөө бүр, сэрсэн даруйдаа би бодь сэтгэлийг төрүүлж, хоосон чанарыг бясалгадаг бөгөөд бусдад тустай байхын төлөө залбирдаг. Та бүхнийг миний шавь нар гэж хэлж болох учраас, би өөрийгөө хэрхэн дадалжуулж, бодь сэтгэл болон хоосон чанарыг хэрхэн бясалгадгаа тайлбарлаж байгаа юм. Та бүхэн ч үүнийг хөгжүүлэхийг хичээх хэрэгтэй. Миний хэлэх зүйл ингээд өндөрлөж байна. Даши Дэлэг!”

Бурхан багшийн сургаал дэлгэрэхийн төлөөх уншлагууд, “Үнэн үгийн залбирал” болон бодь сэтгэлийг хөгжүүлэхийн төлөөх залбирлаар энэ удаагийн ёслол өндөрлөлөө. Дээрхийн гэгээн дацангаас цахилгаан шат руу явж байхдаа олны зүг хандан инээмсэглэж, гар даллаж байв. Хашаанд ирээд тэрбээр гольфын тэргэндээ сууж өргөө рүүгээ буцахдаа сэтгэл хангалуун харагдаж байлаа.

Англи хэлнээс орчуулсан Б.Одгэрэл

Тэрбээр захидалдаа "Дэлхий даяар хүн төрөлхтний харилцан хамаарал, нэгдмэл байдлын мэдрэмж улам бүр нэмэгдэж байгаа хэдий ч өнөөдөр дэлхий ертөнц маань маш хэцүү цаг үеийг туулж байна. Солонгосын хойг дахь энх тайвны тогтвортой байдал дэлхий дахины хувьд нэн чухал ач холбогдолтой. Дипломат харилцаа, яриа хэлэлцээгээр дамжуулан бүс нутагт тогтвортой энх тайвныг тогтоохын төлөө тууштай хүчин чармайлт гаргасаар байх болно гэдэгт тань би итгэлтэй байна.

Сүүлийн жилүүдэд Энэтхэгт сэргээн байгуулсан сургалтын төвүүдэд суралцах сонирхолтой Солонгосын буддистуудын тоо нэмэгдсээр байна. Мөн би Энэтхэгт эргэл мөргөл хийхээр ирсэн Солонгосын буддын шашинтай ахан дүүстэй байнга уулздаг.

Таныг өмнөө тулгарч буй аливаа бэрхшээлийг даван туулж, Өмнөд Солонгосын ард түмний итгэл найдвар, хүсэл тэмүүллийг биелүүлэн, илүү эв найрамдалтай, амар амгалан дэлхийг цогцлооход хувь нэмрээ оруулах ажилд тань амжилт хүсье!" хэмээсэн байна.

Дээрхийн гэгээн залбирал,  ерөөлөөр захидлаа төгсгөжээ.

Англи хэлнээс орчуулсан Б.Одгэрэл

Дээрхийн гэгээнтэн Сэркон Цэншав ринбүчийн эмхэтгэсэн “Маанийн үрэл бэлтгэх гарын авлага”-ын дагуух зан үйлийг удирдан явууллаа. Уг зан үйл нь гурван эрдэнэ буюу бурхан, ном, хуврагийн чуулганд аврал одуулж, бодь сэтгэл хийгээд цаглашгүй дөрвөн сэтгэлийг үүсгэхээс эхэлсэн юм. Ёслолыг ивээн тэтгэсэн хүмүүсийн нэрсийг зарласны дараа төсөөлөлдөө бутээсэн бурхдад угаал өргөж, дамжлагын багш нарт залбиран, оролцогчид өөрсдийгөө Жанрайсиг бурханд бясалгах зан үйл үргэлжиллээ.

Хүссэн зорилго биелэхийн тухайд олон тооны үнэт эд зүйлсийг өргөсний дараа Жанрайсиг бурханд залбирав. Ёслолын тэргүүлж буй Дээрхийн гэгээнтний зүрхнээс Вати Санбо бурхны дүрийн өмнө мандал хэлбэрээр байрлуулсан маанийн үрэлнүүд рүү татсан утас адислалын урсгалыг дамжуулах аж. Энэ үед цугласан олон нэгэн зэрэг Ум мани бадмэ хум тарнийг уншлаа. Уншлага зуун үсэгт тарни, Дээрхийн гэгээнтний урт наслахын тухайд айлдсан хоёр багшийнх нь ерөөлүүд, Үнэн үгсийн залбирал, Дээрхийн гэгээнтний урт удаан наслахын төлөөх нэгэн шад болон бодь сэтгэлийг дэлгэрүүлэх дараах ерөөлөөр өндөрлөлөө:

Бодийн дээд эрдэнийн сэтгэл

Төрөөгүй нэгэнд нь төрөх болтугай

Төрсөн нэгэнд нь эс доройтож

Улам бүр өөдөө арвидах болтугай

Хийдээс хөдлөхөөсөө өмнө Дээрхийн Гэгээнтэн маанийн үрэлнүүдийг адислаж, Вати Санбо болон бурхан багшийн сэрэг дүрд хүндэтгэл үзүүлэв. Цахилгаан шат рүү алхаж, хашаан дундуур гольфын тэргээр явж өнгөрөх үедээ тэрбээр цугласан олны дундаас танил царайнуудаа олж хараад инээмсэглэн гар даллаж байлаа.

Англи хэлнээс орчуулсан Б.Одгэрэл

Дээрхийн гэгээнийг өргөөнийхөө хаалгаар морилон гарч ирэх үед,  хоёр талд зогсож байсан бүжигчид Өлзий хутгийн ерөөл (Таши шолпа), Жалу хэмээх цоглог дуулалт бүжгээр угтан авлаа. Дээрхийн гэгээн дуганы өмнөх сэнтий рүүгээ аажуухан алхах зууртаа баруун гараа бөмбөрийн хэмнэлийн аясаар дохин байв.

Төвөдийн Урлагийн сургуулийн захирал Дондовцэрэн Дээрхийн гэгээнд мандал өргөж, Бурхан лагшин, зарлиг, тааллыг бэлгэдсэн шүтээний зүйлс өргөлөө. Дараа нь сургуулийнхаа урд жилийн тайланг товч танилцуулаад, "Таныг Төвөдөд мэндэлснээс хойш Бурхан багшийн ном, сургааал дэлхий даяар түгсэн билээ. Их энэрэл нигүүлслийн гуу болсон Жанрайсиг бурхны хувилгаан таны өлмий бат орших болтугай! Энэ жил дээдэс таны лагшин мэндэлсний 90 насны тэгш ой тохиож буй тул бид танд Лхамо хэмээх цогц дуулалт уран бүтээлээ өргөн барихыг зорьж байна" гэв.

Үндэсний дуурийн хамтлаг тус бүр хоёр минут хэр ая дуугаа өргөлөө. Гоцлол дуучдын цээл сайхан хоолой уянгалахад тэнд цугласан олон догдлон баясаж, бүгд даган дуулж, хийдийн хашаа тэр чигтээ дууны аялгуунд умбан байлаа. "Чаунтра" хэмээх хүүхдийн асрамжийн төвийн сурагчид нэгэн дуу дуулсан нь, хийдийн хойно ургасан арц, хүжээр өргөл барихуйд анхилам үнэр нь энхжингийн ариун оронд хүрнэ гэсэн утгатай ажээ.

Дээд Дарамсалагийн асрамжийн төвийн хүүхдүүд дорноос мандах наран улам гэрэлтэж, удахгүй сайн сайхан цаг ирнэ гэсэн утгатай дуу дууллаа.

Муссори дахь Төвөдийн Гэр бүлийн хөгжлийн санг төлөөлж буй хүүхдүүд бүхнийг болгоогч эзэн бээр хаан ширээнд заларснаар даян дэлхийд жаргалын наран гэрэлтэн буй нь бидний урьдын их буяны үр буй за гэсэн утгатай дуу өргөв.  Коллегал дүүргийн хамтлаг Бурхан багшийн цадигаас товч өгүүлж, Былакуппе нутгийн уран бүтээлчид Лхамо (төвөд үндэсний дуурийн нэг чиглэл) уламжлалын "Дрова Сангмо" бүтээлээс мөрөөдлөө ярилцаж буй хоёр нөхрийн үзэгдлийг хэсэгчлэн толилууллаа. 

Паонта нутгийн хамтлаг Дээрхийн гэгээнд эсэн энх, өлмий бат оршихын залбирал өргөөд, уугуул нутгийн уулсаасаа эрт цагт холдон явсан цагаан арслангийн тухай дуу дууллаа. Мундгод хамтлаг Дээрхийн гэгээнд хүндэтгэлээ илэрхийлээд эх болсон зургаан зүйлийн хамаг амьтан зовлонгоос ангижирч, гэгээрэлд хүрэхийг хүссэн утгатай ая дуу барив. Бандара нутгийн уран бүтээлчид бүхнийг болгоогч эзэн хаан ширээнд заларч, даян дэлхийд жаргалын наран гэрэлтэж буй тухай дууг давтсан.

АНУ-д төвтэй "Чаксампа" хамтлаг хуврагийн чуулганд мөргөхүй хийгээд эрдэмт мэргэдэд дуун өргөл барьж буй утгатай дуу дуулав.

Одиша нутгийн хамтлагийнхан Дээрхийн гэгээнд хандан: "Та бээр Төвөдийн удирдагч агаад Жанрайсиг бурхны хувилгаан билээ. Жаргалын наран ашид ивээж, Таны өлмий бат, эсэн энх орших болтугай!" хэмээн ерөөж, дараа нь Калимпон бүс нутгийн уран бүтээлчид уран бүтээлээ толилууллаа.

Майнпат нутгийн хамтлагийнхан Дээрхийн гэгээнд эсэн энх байхын ерөөл өргөөд, Далай ламын өлмий бататгах залбирлын: 
        Жанрайсиг бурхны хувилгаан Данзанжамц таны 

        Өлмийн лянхуа орчлонгийн эцэс хүртэл бат орших болтугай гэсэн хоёр мөрийг аялгуулан дуулав.

Дээрхийн гэгээн цугласан олонд хандан: "Та бүгдийн ийн дуулан бүжиглэх үест Норбулинга ордондоо сууж асан эрт цагийн дурсамж сэргэлээ. Тэгэхэд би өрөөндөө суугаад, гадаа талбайд болж буй Лхамо дуурийг сонирхон үздэг байлаа. Тэгж үзэж байхдаа бүжигчдийн хөдөлгөөнийг дуурайх гэж оролддог сон. 

Тийм жаргалтай сайхан цаг үе орвонгоороо өөрчлөгдсөн дөө. Тэгсэн хэдий ч бидний төвөд үндэс язгуураа эрхэмлэх үзэл санаа уул мэт бат бөх хэвээр байна. Хятадад айлчилж байхдаа би өөрийгөө Цастын орны хүү гэдгээ гүнзгий ухаарч мэдэрсэн билээ. Үүнийг би хэзээ ч умартах ёсгүй.  Учир нь би Төвөдийн оюун санааны удирдагч байх  үүрэгтэй Далай лам хэмээх алдрыг хүртсэн хүн шүү дээ" хэмээн өгүүллээ.

"Өмнө хэлсэнчлэн Хятадад байхдаа би төвөд хүн гэдгээ сайн ухамсарлаж мэдэрсэн билээ. Хэдий Мао Зэдун надад магтаалын үг хэлж байсан ч би хариу магтах гэлгүй, өөрийг нь сайтар ажиглаж байлаа. Тэрбээр надад "Хэзээнээсээ төвөдүүд хүчирхэг, хичээнгүй, чин сэтгэлтэй, буурьтай хүмүүс шүү"  гэж билээ. Энэ бүхэн төвөд хүний гуйвшгүй язгуур мөн чанарыг илтгэдэг гэж би боддог".

"Хятадыг зорих зам зуур До-тө, До-мэ нутгаар дайран өнгөрөхдөө би төвөд зон олон, Далай ламдаа ямар хүндэтгэлтэй хандаж, итгэж биширдэг болохыг харж мэдрэхийн зэрэгцээ тэдэнд ном, сургаалаас айлдаж явлаа. Ийн уулзах боломж тохиох тоолон сэтгэл минь ихэд догдлохын хамт тэд ч миний үгийг нүдэндээ нулимстай сонсож байсан нь төвөд зон хийгээд буддын ном, сургаал, Далай лам гурав ямархан бат бөх сэжмээр барилдсан болохыг илтгэж байсан билээ. Ийм чин бишрэл Соронзонгомбо хааны үеэс эхлэн амь бөхтэй байсаар ирсэн юм. Тэр үед Төвөд Хятадтай холбоотой байсан хэдий ч бидний өвөг дээдэс төвөд үндэс язгуураа гэх үзэл санааг хатуу чанд баримталдаг байв.

Зорьсон үйл хэрэгтээ тууштай байж, гуйвшгүй бат зогсдог энэ чанарыг Төвөд, Энэтхэгт төдийгүй өөр аль ч оронд буй төвөд хүмүүсээс харж болно."

"Далай лам хэмээх цолыг хүртсэний тул би зөвхөн улс төрийн хэрэгт анхаарал хандуулаад зогсохгүй, сэтгэлзүйн асуудалд мөн санаа тавьдаг билээ. Хамгийн гол нь асрал хайр, энэрэл нигүүлсэл хийгээд хоосон чанарын үзлийг сэтгэл оюундаа дадуулж, ухаарахыг би хичээдэг юм. Үүний зэрэгцээ тархи оюундаа шинжлэх ухааныг сонирхон судлах зай гаргадгийг минь эрдэмтэд гайхан бахархаж хүлээж авдаг.

"Өнөөгийн байдал ямар ч байж болох ч бидний тэмцэл эцэстээ нааштай үр дүнд хүрнэ гэдэгт би итгэдэг."

"Далай лам хэмээх цолыг дааж яваагийн хувьд би зөвхөн улс төрийн хэрэгт анхаарал хандуулаад зогсохгүй, сэтгэлзүйн асуудалд мөн санаа тавьдаг билээ. Хамгийн гол нь асрал хайр, энэрэл нигүүлсэл хийгээд хоосон чанарын үзлийг сэтгэл оюундаа дадуулж, ухаарахыг би хичээдэг юм. Үүний зэрэгцээ тархи оюундаа шинжлэх ухааныг сонирхон судлах зай гаргадгийг минь эрдэмтэд гайхан бахархаж хүлээж авдаг. Буддын сэтгэл судлал, оюун ухаан, сэтгэл хөдлөлийн тухай ойлголтыг логик үндэслэлийн үүднээс судлах боломжтой юм. Ийм сэтгэл оюуны боловсрол эзэмшсэний ачаар л би Маог намайг магтаж байх зуур би хэлсэн үг бүрийг нь,  үзэл бодлыг нь тайвнаар цэгнэн сонсож чадсан хэрэг шүү дээ."

"Төвөдийн гурван аймгийн зон олон өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогоо өнөө хүртэл хадгалсаар ирсэн. Ийн зүрх сэтгэлдээ үзэл бодол, зан заншлаа нандигнасаар буй тэдний нэгэн адил би ч бас Төвөдийн язгуур мөн чанар, соёл, шашныг бадраан хөгжүүлэхийн төлөө шийдвэр төгс зорьж буй билээ. Билиг Барамидын тайлбар шастирууд нэн их эрдмийн хүчтэй. Тэр шастируудыг бид логик, учирзүйн үүднээс судалдаг тул  бидний баримталдаг арга хандлагыг  орчин үеийн судалгаатай харьцуулж, нэгтгэх боломжтой гэсэн үг."

"Энэ их гүн ухааны өв бидэнд шашныг баригч хаадаас дамжин уламжилж ирсэн билээ. Тэдний бий болгосон уламжлалыг бид өнөөг хүртэл гээлгүй хадгалсаар буй. Төвөдийн егүзэрүүд хийгээд эрдэмт мэргэд энэ өвийг сахин хамгаалж өнөө цагтай золгуулсан юм. Эл эрдэм мэдлэг хүмүүний сэтгэл оюунтай холбоотой тул цаг хугацаанаас ангид орших нь тодорхой. За, ингээд боллоо доо. Дашидэлэг" хэмээн өнөөдрийн айлдвараа өндөрлөв.

Шөү-төн наадмын уран бүтээлчид Дээрхийн гэгээнээс адис хүртлээ. Үүний дараа Дээрхийн гэгээн өргөөндөө буцаж морилохоор гольфийн машиндаа суулаа. Дээрхийн гэгээнийг дэргэдүүр нь өнгөрөх үест, тэнд цугласан олон:

"Энэрэл нигүүлслийн гуу сан Жанрайсиг бурхны хувилгаан 

Данзанжамц Таны өлмий орчлонгийн эцэс хүртэл бат орших болтугай" хэмээн аялгуулан дуулж байв.

Төгсгөлд нь тэд Дээрхийн гэгээний дүрийг харахын төдийд ямар их баяр хөөр төрдөг тухай мөрийг нэмж, хэсэгт дуулсаар үлдлээ.

Англи хэлнээс орчуулсан Д.Дуламжав 

Дээрхийн гэгээн захидалдаа: "Католик шашны өмнөх тэргүүдтэй нүүр тулан уулзаж, сэтгэлд дотно яриа өрнүүлж байсандаа би баярлаж явдаг. Дөчөөд жилийн урт хугацаанд өөр өөр шашны уламжлалын төлөөллүүдтэй, тэр дундаа христийн шашны ахан дүүстэйгээ ихэд утга учиртай хэлэлцүүлэг өрнүүлж байлаа. Хүн төрөлхтөн бүгд нэгэн үндэстэй гэдэгт бат итгэдэг хүний хувьд би шашин хоорондын эв зохицлыг бэхжүүлэхийг амьдралынхаа нэг эрхэм зорилго, үнэт зүйл хэмээн гүнээ ухамсарладаг юм. 1986 онд Ассизи хотноо Пап II Иоанны санаачлан зохион байгуулсан шашин хоорондын их хуралд оролцсон маань сэтгэл зүрхэнд минь гүн гүнзгий сэтгэгдэл төрүүлсэн билээ."

"Тун адармаатай энэ цаг үед уг хүндтэй албанд томилогдсон явдал тань зөвхөн католик шашинтнуудын хүрээнд төдийгүй, даян дэлхийд энэрэл нигүүлсэл, энх тайван цогцлоосой хэмээн хүсэж буй хэн бүхэнд шинэ итгэл найдвар төрүүлж байна."

Дээрхийн гэгээн Далай лам захидлаа залбирал хийгээд өлзий хутгийн ерөөлөөр өндөрлөжээ.

Энэтхэг, ХП, Дарамсала- Шөнөжин орсон ширүүн бороо татарч, цэлмэг сайхан өглөөтэй золгохуйд Дээрхийн гэгээн Далай лам өргөөнөөсө Зүглэгхан дуган руу алхлаа. Дээрхийн гэгээнийг өнөөдрийн өлмий бат оршихын ерөөл өргөх ёслолыг зохион байгуулж буй Балбын Шан Гандан Чойхорлин хийд, Чатрин болон Пари нийгэмлэгийн төлөөлөгчид, Янси ринбүүчи, Лувсаннамдаг нар дагалдан явсан юм. Тэнд 5000 гаруй хүн цугласан байх ба Дээрхийн гэгээн тэднийг харан инээмсэглэж, гар даллан мэндчилж байв. Түүнийг үндэсний урлагийн уран бүтээлчид Өлзий хутгийн ерөөл хэмээх дуу, бүжгээр угтан авлаа.

Дээрхийн гэгээн, цахилгаан шатаар сүмийн дээд давхарт гарч ирээд, цугласан олонд хандан мэндэлж, гараа даллан зогсов. Дараа нь тэрбээр  Дүйнхор дацанд саатан, энэ сард айлдахаар төлөвлөж буй Дүйхорын ванд зориулан бүтээж буй элсэн мандалыг үзлээ.

Дээрхийн гэгээнийг гол дуганыхаа сэнтийдээ залармагц хуврагууд уншлагаа эхлэв. Өнөөдрийн бат оршил өргөх ёслолыг V Далай ламын зохиосон "Аюуш  бурхны насны бүтээл" хэмээх судрын дагуу үйлдэх юм. Уг ёслолыг Самдан ринбүчи удирдсан бөгөөд түүний баруун талд Жүмэ хийдийн хамба лам, зүүн талд Шан Гандан Чойхорлин хийдийн хамба лам болон өмнөх дүрийн Бромо гэвш ринбүүчи, гэвш Лхүндүв Сопа, Сэ-Гью хийдийн хамбын хойд дүрээр тодорсон бага залуу хувилгаад суужээ. 

Аюуш бурхны насны авшиг бүтээлийн судрын дагуу үйлдэж буй эл ёслолын үеэр "Шид бүтээл хайрлан соёрхоно уу" гэсэн залбирлыг олон удаа урин уншдаг ажээ. Самдан ринбүүчи торгон хадгаар ороосон, насан хутгийг бэлгэдэгч сумыг өргөн залбирал уншаад түүнийгээ  Дээрхийн гэгээнд өргөн барив. Дилго Хэнцэ ринбүүчийн хүсэлтээр Дээрхийн гэгээний өөрийнх нь зохиосон өлмий бататгахын залбирлыг уншиж байхад уг ёслолд зориулсан балин тахилаар өргөл барилаа.

Орчлон ертөнцийг бэлгэдсэн мандал хийгээд лагшин, зарлиг, тааллын шүтээн сэлтийг Дээрхийн гэгээн гэгээнд өргөж, олон зуун галавт эгэл биднийхээ дунд ажирч, номын хүрдээ эргүүлгээр байхыг хүсэн залбирлаа. Үүний дараа насны рашаан, урт наслах эм, өлзийт найман тахил, төрийн долоон эрдэнэ, найман зай тэргүүтнийг өргөлөө.

Жамьян Хэнцэ Чогий Лодой болон түүний хоёр багшийн зохиосон "Дээрхийн гэгээний өлмий бататгах залбирлыг уншсаны дараа Шан Гандан Чойхорлин хийдийн хамба лам талархлын мандал өргөв. Өнөөдрийн бат оршил өргөх ёслол "Аюуш бурхны залбирал",  "Шашин дэлгэрэхийн ерөөл", "Өлзий хутгийн залбирал"-аар өндөрлөв.

Дээрхийн гэгээн сүсэгтэн олонд хандан ийн айлдав: "Өнөөдөр надад эсэн энх оршихын ерөөл өргөсөн  Шан Гандан Чойхорлин хийд, Чатрин болон Пари нийгэмлэгийн гишүүд та бүхэнд гүнээ талархаж байна. Та бүхний итгэл сүжиг эргэлээгүй үнэн байдаг нь нэн бишрэм юм." 

"Би Амдо мужийн Гүмбүмд төрөөд дараа нь Лхаст очсон. Далай лам хэмээх энэ эрхэм алдрын ачаар надад буддын сургаалыг дэлгэрүүлж, хамаг амьтны сайн сайхны төлөө өчүүхэн ч атугай хувь нэмэр оруулах завшаан тохиосон билээ. Хятадын талаас намайг ихэд анхааралтай ажиглаж, тандаж байсан ч би Энэтхэгт дүрвэн ирж чадсан юм. Энэхүү агуу том улсын хойд, урд, зүүн, баруун гэлтгүй олон муж, хотоос мянга мянган хүн намайг зорин ирдэг. Энэтхэгийн ард түмэн, буддын сургаалд итгэдэг эсэхээсээ үл хамааран, миний үйл хэргийг ихэд үнэлэхийн сацуу надтай уулзахдаа баяртай байдаг  билээ. Тиймээс би урт наслах тусмаа хамаг амьтан хийгээд шашиндаа тус хүргэж чадах байх гэж боддог."

"Энэтхэг даяар би маш олон хүнтэй он удаан жил сайхан нөхөрлөж ирлээ. Хятадад буддын шашин дахин сэргэж байгаа тул тэнд ч мөн сургаал номоо дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж болох байх гэж би үздэг. Бурхан багшийн айлдсан сургаалыг түгээх замаар бусдад туслахыг хичээж байна."

"Намайг Төвөдөд төрөх үест Лхамо Лацо гэдэг нууранд тодорхой шинж тэмдэг үзэгдсэн тул Далай ламын хойд дүрээр тодруулсан тул өдгөө ч би буддын ном, сургаалыг түгээн дэлгэрүүлэхийн төлөө хичээсээр буй билээ. Ирэх хэдэн арван жилийн турш ч би мөн энэчлэн зүтгэж Бурхан багшийнхаа энэрэл  нигүүлслийн ачийг хариулна гэдэгтээ итгэж байна. Өнөөг хүртэл би чадах бүхнээ хийсэн билээ."

''Анх би Силинг нуурын хөвөөнөөс Далай ламын дүрд тодроод Лхас орж байлаа. Лхаст өндөр сэнтийд заларч байх үед тэр бүр хүмүүстэй уулзаад байх боломж хомс байсан ч Сэра, Бэрээвэн, Гандан  хэмээх номын их гурван төвд шаргуу суралцаж, шалгалт өгсөн юм. Лхас дахь Жохан хийдэд Их Монлам хурлын төгсөх шалгалтаа амжилттай өгсөн. Би аль чадахынхаа хэрээр суралцаж, хийх ёстой бүхнээ хийсэн. Миний хамгийн гол  багш нарын нэг нь ном хаялцах эрдэмд сургасан, сайхан сэтгэлт Нгодруп Цогни гэдэг хүн билээ. Миний хэлэх үг энэ хүрээд өндөрлөж байна. Даши дэлэг!"

Дээрхийн гэгээн цахилгаан шатаар доош бууж, машинаар өргөө рүүгээ буцан морилох зуураа замын хажуугаар эгнэсэн хүмүүс рүү гар  даллахад тэдний нүүрэнд баярын мишээл тодорч байлаа. 

Орчуулсан Д.Дуламжав 

Захидалдаа: "Бүүр бага байхаасаа л би Германы ард түмэнд их хайртай байлаа. Өнгөрсөн олон жилийн хугацаанд надад танай улсад нэлээд хэдэн удаа айлчлах завшаан тохиосны дээр германчууд Төвөдийн ард түмний эрх чөлөөний тайван тэмцлийг дэмжиж, хүн төрөлхтний нийтлэг мөн чанар, энэрэл нигүүлсэл зэрэг үнэт зүйлсийг эрхэмлэхийг уриалах, шашин хоорондын эв зохицлыг бэхжүүлэх гэсэн миний өчүүхэн хүчин чармайлтыг анхааран сонирхсоор ирсэнд гүнээ талархаж явдаг билээ.

Дэлхий нийтээрээ олон сорилттой тулгарч буй энэ бэрх цаг үед Таныг чадварлаг манлайлагч байна гэдэгт итгэлтэй байна. Европын Холбооны зүгээс бүх гишүүн орныхоо нийтлэг ашиг сонирхол, сайн сайхан байдлыг ихэд чухалчлах үзэл санаа баримталдгийг би нэн бишрэн сайшаадаг. Энэхүү хамтын ажиллагааг дээдлэх үзэл санаа бусдад урам зориг өгч, дэлхийд энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийг цогцлооход үнэтэй хувь нэмэр оруулах нь лавтай" хэмээн цохон тэмдэглэжээ.

Дээрхийн гэгээн захидлынхаа төгсгөлд Канцлерт ард түмнийхээ итгэл найдвар, хүсэл тэмүүллийг гүйцэлдүүлж, хүмүүнлэг ёс, энх тайвныг даян дэлхийд цогцлооход хувь нэмэр оруулах ажилд нь амжилт хүсэв.

Захидалдаа: "Өнгөрсөн хугацаанд танай сайхан оронд хэд хэдэн удаа айлчлах завшаан надад тохиосон нь нэр төрийн хэрэг байлаа. Австрали ахан дүүс та бүхэн бидэнтэй дотно нөхөрлөж, энэрэнгүй сайхан сэтгэлээр хандаж, хүн төрөлхтний нийтлэг мөн чанар, шашин хоорондын эв нэгдлийг бэхжүүлэхийн төлөөх өчүүхэн зүтгэлийг маань ямагт сайшаан дэмжиж ирсэн нь  бидэнд их урам өгсөн билээ. Энэ завшаанд Австралийн Засгийн газар, ард түмэнд Төвөдийн ард түмний эрх, эрх чөлөөг анхааран дэмждэгт нь талархаж явдгаа хэлье. 

Австралийн зон олны итгэл найдвар, хүсэл тэмүүллийг биелүүлэх үйлсэд тань их амжилт хүсье" хэмээн тэмдэглэжээ.

Дээрхийн гэгээн захидлаа залбирал, ерөөлөөр өндөрлөжээ.

“Дэлхий дахины католик шашинт номын ахан дүүс, сүсэгтнүүдэд хандан залбирал ерөөлөө зориулж, эмгэнэж буйг минь хүлээн авна уу.”

"Пап Францис бээр бусдын тусыг бүтээхийн төлөө амь биеэ харамгүй зориулж, эгэл даруу, утга учиртай амьдрахыг үйл хэргээрээ тууштай үлгэрлэн харуулсан юм. Иймд бид хаана ч, хэдийд халуун дулаан сэтгэлтэй хүн байж, аль чадахын хэрээр бусдад тусалж чадвал түүнийг гэсэн хамгийн дээд хүндлэл тэр болно."

“Папын хойдын буянд зориулсан тусгай хурлыг Дарамсала дахь буддын гол сүм Зүглэгханд зохион байгуулж байна” гэсэн байна.

Далай лам захидлаа "Залбирал ерөөлөө зориулъя" хэмээн төгсгөжээ.