Энэтхэг, ХП, Дарамсала – Энэ өглөө Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам Төвөдийн Төв Захиргааны Бодлого судалгааны газраас зохион байгуулсан Энэтхэгийн залуу эрдэмтэдтэй уулзлаа.
Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам Төвөдөд дэлгэрсэн эртний Энэтхэгийн Наландагийн мэдлэг боловсрол нь ямар чухал үнэтэй зүйл байсныг юуны түрүүнд тэмдэглэн хэлэв.
"Төвөдүүд бид уугуул Энэтхэг нутагт нь хэдийнээ устаж үгүй болсон өргөн хүрээнд болон гүн гүнзгий сургалт судалгаа явуулдаг эртний Энэтхэгийн мэдлэг боловсролыг мянга гаруй жилийн турш хадгалж ирлээ. Наландагийн уламжлал нь дан ганц шашны сургаалыг чухалчилдаггүй. Үүнд гүн ухааны үзэл онол, мөн бидний сөрөг сэтгэл хөдлөлийг арилгах сэтгэл судлалын гүнзгий арга ухаан багтдаг юм. Энэ нь учир шалтгаан, логик зарчим дээр үндэслэсэн байдаг. Бурхан Багшийн айлдварт гарсанчлан хутагт Нагаржуна, Чандракирти нар Бурхан Багшийн айлдварыг судалж, дүн шинжилгээ хийж, зөвхөн ном сурвалжид айлдсан гэдэг талаас нь бус, учир шалтгааны талаас нь хүлээн авсан байна.”
Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам цааш нь ярихдаа Төвөдийн сүм хийдүүдэд уламжлагдан хадгалагдаж буй суралцах, цээжилж тогтоох, мэтгэлцэх, бясалгаж дадуулах гэсэн сургалтын арга барил нь шинжлэх ухаанч хандлага мөн болохыг тайлбарлав. Тэрээр Төвөдийн 10 мянган лам хуврагууд, мөн 1000 гаруй эмэгтэй хуврагууд энэхүү сургалтанд хамрагдсаар байгаа гэдгийг тэмдэглэн хэллээ.
"Сүүлийн 30 гаруй жилийн хугацаанд би шинжлэх ухааны эрдэмтэдтэй уулзсан бөгөөд энэ хугацаанд гадаад ертөнцийн талаар багагүй зүйлийг би сурч мэдсэн ба бид ч бас дотоод оюун ухаан, сэтгэл хөдлөл хэрхэн явагддаг талаар өөрсдийн мэддэг зүйлээ тэдэнд тайлбарлаж чадсан юм.”
Дээрхийн Гэгээнтэн Энэтхэгийн эртний уламжлал болох энэрэн нигүүлсэхүйн санаа сэдэл, үүнээс улбаатай хүч үл хэрэглэх зарчмыг магтан сайшаалаа. Тэрээр Бурхан Багшийг мэндлэхээс өмнө л сэтгэл төвлөрлийн болон юмсыг өргөн хүрээнд нягтлан бясалгах арга замууд байсан гэдгийг дурдав. Ямартаа ч Бурхан Багш бол эдгээр эртний Энэтхэгийн эрдэм мэдлэгээс төрөн гарсан нь тодорхой гэлээ.
Ихэнх нь санскрит хэлнээс төвөд хэл рүү орчуулагдсан Ганжуур, Данжуурын 300 гаруй боть номын талаар товч дурдав.
"Эдгээр ном бүтээлийг шинжлэх ухааны, гүн ухааны, шашны хэсэг гэж гурав ангилж болно. Шашны хэсэг нь гагцхүү буддист хүмүүст зориулагдсан бол шинжлэх ухааны болон гүн ухааны хэсгийг хэн ч академик түвшинд үзэж судалж болохуйц ном бүтээлүүд юм. Энэтхэгийн гарамгай цөмийн физикч Ража Рамана надад хэлэхдээ квантын физикийн онол нь орчин цагийн шинжлэх ухаанд шинэ содон зүйл болж орж ирсэн боловч үүнтэй ижил төстэй үзэл санаа 2000 аад жилийн өмнөх хутагт Нагаржунайн номлолд байдаг гэж билээ.”
"Өнөөгийн бидэнд тулгараад буй олон асуудлын ихэнх нь бидний сөрөг сэтгэл хөдлөлөөс бий болсон юм. Харин эртний Энэтхэгийн мэдлэг боловсрол нь тэдгээрийг хэрхэн дарах, арилгах тухай заадаг. Тиймээс би Энэтхэгчүүдэд эртний нандин уламжлалаа өнөөгийн мэдлэгтэй холбох томоохон боломж байна гэж үргэлж хэлдэг юм.”
