Энэтхэг, УТ, Ладак, Лех – Өнөө өглөө Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам нисдэг тэргээр Лех хотоос Линшед тосгон руу нисч, Ладакчууд болон гадаадаас ирсэн 3000 орчим хүн цугларсан Линшед хийдийн хажууд газардлаа.
Ладакын Автономит Уулын Хөгжлийн Зөвлөлийн гүйцэтгэх зөвлөлийн тэргүүн, доктор Таши Гялсон Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламд мандал өргөсөн бол “Зуны их чойр”-ыг зохион байгуулагчид хадаг өргөн угтав.
Дараа нь Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам гаадамбын гэвш Лангри Танбагийн "Оюун судлахуйн найман бадаг" номыг товч тайлбарлан айлдлаа.
"Би энд зөвхөн зан үйл бус, буддын гүн ухааныг судалдаг дацан, хийдүүдийн лам хуврагуудыг харж байгаадаа баяртай байна. Гүн гүнзгий сургаал номлолыг хөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулсан бүх хүмүүст баярлалаа гэж хэлмээр байна. Эндхийн сургуулийн хүүхдүүд ч хоорондоо мэтгэлцэж байгааг би харлаа. Ийм ур чадварыг хөгжүүлэх нь оюун ухаанаа хурцлахад тусалдаг гэдэгт би эргэлзэхгүй байна.”
“1959 онд бид Энэтхэгт цагаачлан ирсний дараахан би Энэтхэгийн тухайн үеийн Ерөнхий сайд Пандит Жавахарлал Неругээс төвөд дүрвэгсдийн хүүхдүүдэд тусдаа сургууль байгуулахад дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн юм. Түүний өгөөмөр хариулт нь бидэнд соёл, хэл, өвөрмөц байдлаа хадгалах боломжийг олгосон бөгөөд үүнд бид машид талархдаг. Эдгээр сургуулиудад шашны багш нар буддын гүн ухааныг заах нь илүү ач холбогдолтой гэж үзсэн билээ.”
Дээрхийн Гэгээнтэн "Найман бадаг" номыг унших зуураа товч тайлбар хийж байв. Тэрээр сургаалын мөн чанар нь хойд нас, гэгээрэл нирвааны тухай бус, харин оюун ухаанаа номхотгох, халуун дулаан сэтгэлийг яг одоо төлөвшүүлэхэд оршдог гэдгийг тэрээр тодорхойлон айлдсан юм.
Дээрхийн Гэгээнтэн Төвөдийн ард түмний оюун санаа тууштай, гуйвшгүй гэдгийг онцлоод, Гималайн бүс нутгийн ард түмэнтэй эрт дээр үеэс буддын шашны нийтлэг соёлыг хуваалцаж ирсэн гэдгийг тайлбарлалаа.
Ладакийн дацан, хийдүүдээс жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг 10 өдрийн арга хэмжээ болох “Зуны их чойр” өнөөдөр өндөрлөж байна. Буддын шашны болон бусад шашны уламжлалыг судлаачид санал бодлоо солилцож, тэдгээрийн талаарх ойлголтоо гүнзгийрүүлэх зорилготой байв. Энэ үеэр мөн орон нутгийн янз бүрийн ахлах сургуулийн сурагчид буддын гүн ухааны 7 хоногийн анхан шатны сургалтанд хамрагдаж, дараа нь сурсан зүйлийнхээ талаар анхан шатны мэтгэлцээн өрнүүлэв.
“Зуны их чойр”-т оролцогчид уур амьсгалын өөрчлөлт, дэлхийн дулаарал зэрэг цаг үеийн асуудлууд, нийгмийн эв найрамдлыг хадгалахын нэн чухал ач холбогдлын талаар мөн ярилцаж байсан юм.
1440 онд үүсгэн байгуулагдсан Линшед хийд нь 1000 орчим лам хуврагтай бөгөөд Линшед болон ойролцоох долоон тосгонд амьдардаг олон нийтэд удаан хугацаагаар үйлчилж ирсэн байна. Одоогийн байдлаар тус хийдэд олон лам хуврагууд суралцаж байгаагийн зэрэгцээ Өмнөд Энэтхэгийн Брайбун тэргүүтэй чойрын том дацангууд, мөн Дарамсала хот дахь Жүдод зэрэг тарнийн дацангуудад лам хуврагуудаа сургаж буй ажээ.
Төвөдийн зурхай ба анагаах ухааны институтын Ладак дахь салбар нь Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламын Лех хот дахь гурван өдрийн айлдварын үеэр үнэ төлбөргүй эмнэлэгийн үйлчилгээ үзүүлсэн байна.
Маргааш Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам Занскарт гурван өдрийн айлчлал хийх гэж байна.
