Энэтхэг, Ладак, Лех, Шевацел - Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам Индус мөрөнг давж холгүй орших Чухот Йокма суурингийн муслимын Имам Барга сүмд зочлов. Түүнийг морилон ирэхэд муслимын Шиа болон Сунни урсгалын төлөөллүүд тосон авч суудалд нь заллаа. Арга хэмжээг хөтлөх залуу эмэгтэй Дээрхийн Гэгээнтэн ба бусад хүрэлцэн ирсэн зочдод мэндчилгээ дэвшүүлэв.
Анжумани Имамиа нийгэмлэгийн дэд ерөнхийлөгч Шэйх Назир Ахмед Шарифи мөргөлийн уншлагыг уншсанаар арга хэмжээг албан ёсоор нээлээ. Шиа урсгалын төлөөлөгч бөгөөд Анжумани Имамиа нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч Ашраф Али Барч цугласан олонд хандан “Бид бүгдэд хүн бүр хүмүүн төрөлхтний нэг хэсэг гэдгийг байнга сануулдаг, шашин хоорондын эв зохицол, энх амгалан оршихуйг дэмжихэд асар их хичээл зүтгэл гарган ажиллаж ирсэн, энх тайван, амар амгалангийн элч” хэмээн Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Ламыг машид ихээр хүндэтгэж явдагаа илэрхийлэв.
Сунни урсгалын төлөөлөл, Анжуман Мойн-ул-Ислам (АМИ) нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч доктор Абдул Куаюм англи хэл дээр үгээ хэллээ.
“Энэ сар бол ариун Мухаррам сар бөгөөд энэ мөчид Дээрхийн Гэгээнтэн Далай Лам дахин бидэн дээр зочлон саатлаа. Дээрхийн Гэгээнтэн энх тайван, амар амгалангийн тухай, эв нэгдэл ба зохицол, ахан дүүс, эгч дүүсийн харилцаа ба зөв шударга явах тухай айлдвар, номлолоороо олон түмний хүндэтгэлийг хүлээсэн хүн билээ. Тэр Ладакт ирэх дуртай, бид ч түүний айлдварыг сонсох дуртай. Та Ладакыг сэтгэл зүрхэндээ байлгадагт бид машид талархдаг, биднийгээ битгий мартаарай.”
Доктор Абдул Куаюм ариун Коран судрыг төвөд хэлэн дээр орчуулан гаргах ажил бэлтгэл шатандаа явж байгааг дуулгаад Дээрхийн Гэгээнтний бичсэн өмнөх үгнээс чангаар хэсэгчлэн уншлаа.
“Ладакын муслимын шашинтнууд ариун Коран судрыг төвөд хэл рүү орчуулж байгааг би сайшаалтайгаар хүлээн авсан. Дэлхийн бүх голлох шашны урсгалууд хайр, энэрэл нигүүлсэл, бас бусад амьд амьтан бүгдэд сайн сэтгэлээр хандаж туслаж дэмжих хэрэгтэйг номлодог гэдгийг би давтан давтан хэлсээр ирсэн билээ. Мянга мянган жилийн туршид хүн төрөлхтний энэ олон ялгаатай шашны урсгалууд тоолшгүй олон хүнд асар их ашиг тусаа өгсөн нь тодорхой юм. Тиймээс эдгээр шашнуудын гол ариун номлол сургаал дэлхийн олон хэл дээр орчуулагдаж гарвал тустай байх болно гэдэгт би эргэлзэхгүй байна.”
Дээрхийн Гэгээнтэн хурсан олонд хандаж төвөд хэлээр ярихад түүний яриаг Ладак хэл рүү хөрвүүлж байлаа.
“Би хүмүүстэй уулзах бүртээ бид бүгдээрээ адилхан хүн, хүн төрөлхтний нэг хэсэг гэж хэлдэг. Өнөөдрийн дэлхийн найман тэрбум хүн бүр төрөхөөсөө эхлээд л эхийнхээ хайр энэрлийг хүртсэн билээ. Ингэж л бүх зүйлс эхэлнэ. Бид нас бие гүйцээд амьдралынхаа ид үед явахдаа бусдад туслаж, бусдыг тэтгэж дэмжихийн тулд чадах бүгдээ хийх хэрэгтэй. Хэрэв бид тэгэж чадвал энэ амьдралыг орхих цаг ирэхэд хүн бүгдийн хайр энэрэл дунд амьсгал хураах болно.”
“Машид харамсалтай зүйл юу вэ гэвэл хэдийгээр бид эхийн хайр энэрэлд умбаж өсдөг боловч нас бие гүйцээд ирэх үедээ шашин хоорондын, арьс болон үндэстэн хоорондын ялгаан дээр төвлөрч, үүнд ач холбогдол өгч эхэлдэг бөгөөд үүний улмаас л бид бусад хүмүүсийг “бидний тал” эсвэл “тэдний тал” гэж хувааж үздэг юм.”
“Өнгөрсөн үе бол өнгөрсөн үе билээ, бид түүнийг өөрчилж чадахгүй. Харин өнөөдөр, бас ирээдүйдээ энх тайван, амар амгалантай дэлхийг бүтээхийн тулд хичээн зүтгэх боломж бидэнд бий. Үүн дээр нэмэгдээд бид дэлхий нийтийн дулаарлыг анхаарах ёстой. Бүх дэлхий даяар улам халуун болсоор л байна. Шинжлэх ухааны эрдэмтэд үүнийг анхааруулсаар ирсэн, харин одоо баримт нотолгоо бидний нүдэнд илхэн байна. Мөн бурханы шашны Авидармакоша сударт дэлхий галаар галав юүлнэ гэж бичсэн байдаг. Бидний энэ харж байгаа бүгд үүний эхлэл байж ч мэдэх юм.”
“Түүхийн явцаас харж байхад хүн төрөлхтөн хоорондоо тэмцэлдэн тулалдаж биесээ хөнөөж байсан нь машид их юм. Одоо харин бид бүгдэд нэгэн зэрэг аюул тулгарч буй энэ үед бид энх амгалан, эв зохицлын уур амьсгал дор бие биендээ туслахыг зорих нь зүйн хэрэг болно.”
Дээрхийн Гэгээнтэн болсон гүйлс жимсийг амсаж үзэнгээ хэдийгээр тэрээр 88 нас сүүдэр гарсан боловч бүх шүд нь бүрэн байгаа гэдгийг сонирхуулан хэллээ.
Бид бүгдээрээ ижил, нэг хүн төрөлхтөн гэдгээ сайтар ухаарч чадвал хайр ба энэрэн нигүүлсэл дээрээ суурилан илүү сайн хамтран ажиллаж чадна гэдгийг Дээрхийн Гэгээнтэн онцлоод дэлхийн хүн бүр дайн тулаанаас залхаж, хүч хэрэглэн асуудлыг шийддэг цаг өнгөрч, шинэ цаг үе ирснийг тэмдэглэсэн юм.
“Энэ дэлхийн хүн бүр аз жаргалтай байж, зовлонгоос ангид байхыг хүсдэг нь адил. Тиймээс би хүн бүр бие биендээ хор хөнөөл учруулалгүйгээр энх тайван, эв найрамдалтай амьдрахын төлөө залбирья.”
“Бид энэ сүмд өнөөдөр ингэж цугласан байгаа нь ахан дүүсийн барилдлагын билэг тэмдэг мөн юм. Би хэдийгээр бурханы шашны хувраг хүн боловч бүхий л шашны урсгалуудад хүндэтгэлтэй ханддаг, учир нь шашин бүгдийн үндэст хайр ба энэрэл нигүүлслийг түгээх нэгдсэн хүсэл зорилго байдаг. “Миний шашин”, “тэдний шашин” гэж ярьж шүүмжлэх нь тустай биш шүү дээ.”
“Төвөдөд бид бараг бүгдээрээ бурханы шашныг шүтдэг боловч сажава, гаржүдва, нинмава, гэлүгва ба жонан гэх зэргээр дотроо ялгаатай уламжлалууд бий. Заримдаа бид энэ ялгааг малгайны өнгөөр тодотгож, “шар малгайт”, эсвэл “улаан малгайт” гэж нэрлэдэг.”
“Би эдгээр бүх уламжлалуудын багш нараас айлдвар, номлолуудыг хүртэж байсан бөгөөд бүгдийг сайтар дадуулах гэж ихэд хичээл зүтгэл гаргасан юм. Ингэхийн нэг шалтгаан нь би Төвөдийн энэ уламжлалууд дундаа эв, зохилдлогыг бий болгохыг хүссэнтэй холбоотой.”
“Бид өнөөдөр энэ сүмд бие биендээ нөхөрлөл, хүндэтгэлээ үзүүлэхээр хуран цугласан билээ. Энд Муслимын хоёр гол урсгал болох шиа болон сунни уламжлалыг дагагчид ирсэн байгаа. Тиймээс би уламжлал тус бүрд нь Номын хүрдийг өргөхийг хүсэж байна.”
“Ладакт эв зохицол, дэг журам маш сайн байдгийг бид мэднэ. Нэгэн адил хүн төрөлхтний нэг гэдгээ санаж бие биедээ хайр, халуун дулаан сэтгэлийг төрүүлэхийн зэрэгцээ шашны уламжлал хоорондоо эв зохицлыг эрхэмлэх нь машид чухал юм.”
“За одоо бүгдээрээ өдрийн хоолоо барьцгаая.”
Дээрхийн Гэгээнтэн болон хүрэлцэн ирсэн зочид гийчид өдрийн зоогоо хүртэцгээлээ.
Дээрхийн Гэгээнтний явах цаг болж суудлаасаа босох үед хүрэлцэн ирсэн цөөнгүй зочид түүнээс адис хүртэхийг хүссэн юм. Үүдээр гарахын өмнө тэрээр холын эгнээнд зогсох хүмүүс рүү инээмсэглэн гараа даллахад тэд ч хариу инээмсэглэн даллаж байлаа.
Чохут Йокма ба Чогламсарыг дайрсан богино замд торгон хадаг болон шинэ цэцэгс барьсан хүмүүс Дээрхийн Гэгээнтнийг харж, хүндэтгэн үдэхээр замын дагуу зогсчээ. Дээрхийн Гэгээнтэн байрлаж буй буудал дээрээ удалгүй буцаж ирлээ.
