2012 оны 02 дугаар сарын 10
Дарамсала, Химачал-Прадеш, Энэтхэг
(The Hindustan Times мэдээ)
Өмнөд Африкийн нэрт хүний эрхийн төлөө тэмцэгч, арьс өнгөөр ялгаварлах үзлийн эсрэг хөдөлгөөний гол төлөөлөгч Арчбишоп Десмонд Туту энэ баасан гарагт Хятадын ард иргэдэд хандан, Төвдийн оюун санааны удирдагч, Нобелийн шагналт Далай ламыг “Түүнд цэрэг арми үгүй, ард түмнээ захирах буу зэвсэг ч үгүй. Тэр бол ялган тусгаарлагч бус, энхийг эрхэмлэгч хүн” хэмээн онцлон хэлжээ.
|
| Зураг. Арчбишоп Десмонд Туту гэргий Лиатай хамт Дээрхийн гэгээн Далай ламын хамт Төвдийн гол сүм рүү морилон алхаж буй нь... Энэтхэг, Химачал-Прадеш, Дарамсала. 2012 оны 2 дугаар сарын 10. Зургийг: Тэнзин Чойжор / ОHHDL |
Төвдийн түр орогнолын засгийн газрын уриалгаар зохион байгуулагдсан тус арга хэмжээнд Арчбишоп Десмонд Туту ийн өгүүлжээ:
“Бээжингийн эрх баригчдад хандан хэлэхэд “Дээрхийн гэгээн Далай лам бол энэ дэлхий дээрх хамгийн энхийг сахигч хүн. Түүнд цэрэг арми үгүй, ард түмнээ захирах буу зэвсэг ч үгүй. Тэр бол ялган тусгаарлагч бус, энхийг эрхэмлэгч хүн” хэмээгээд Төвдийн ард түмний хувьд зөвхөн Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхээ эдлэхийг хүсэж буйг онцолж, “Бээжингийн эрх баригчид аа, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Үндсэн хуульд заасан ёсоор Төвдийн автономи эрхийг олгож өгөхийг бид та бүхнээс хүсэж байна.
Энэ нь үндсэн хуульд зөвшөөрөгдсөн учир Дээрхийн гэгээн Далай лам болон түүний ард түмэнд үүнээс илүү хүсэл үгүй”. Үүний зэрэгцээ энэ орчлон ертөнц ёс суртахууны хуулинд оршин буйг бүү мартаарай. Учир нь шударга бус явдал, дарангуйлал, муу бүхэн хэзээ ч эцсийн ялалтыг байгуулж, шийдвэрлэх үгийг хэлж чадахгүй шүү дээ гэв.
Тэрээр яриагаа цааш үргэлжлүүлэн Төвдийн ард түмэнд хандан “Бид Төвдийг зорих болно. Бид эрх чөлөөт Төвдөд очно.” гэж итгэл дүүрэн хэлэв.
Далай ламын олон жилийн анд, Нобелийн Энх тайвны шагналт тэрээр Дээрхийн Гэгээнтэнтэй уулзахаар Дарамсалад айлчлах үеэр Далай лам 15 километрийн зайд орших Гаггалын нисэх буудал руу өөрийн ордноос биечлэн очиж, түүнийг тосон авахдаа “Өнөөдөр би дэлхийд танигдсан, агуу нэгэн хүнийг угтаж байна. Тэр бол хайр, энэрэл, тэгш эрхийн үнэ цэнийг хамгаалж ирсэн хүн. Өөрийн эх оронд Нельсон Манделагийн хамт энхийн замаар ардчилал, шударга ёсны төлөө тууштай тэмцэж ирсэн. Ардчилал, тэгш эрх ялсан ч хүмүүсийн дунд үл итгэл, дайсагнал байсаар байдаг. Гэвч Арчбишоп Туту эдгээр сөрөг мэдрэмжийг эв найрамдал, уучлал, итгэлцлээр орлуулахын төлөө чармайж, өөрийн амьдралаар энх тайвны утгыг харуулсан хүн юм.” хэмээн инээмсэглэл тодруулан угтаж авсан нь тэдний халуун нөхөрлөлийн илэрхийлэл байлаа.
|
| Зураг. Дээрхийн Гэгээнтэн Далай лам өөрийн сайн найз Арчбишоп Десмонд Тутуд талархал илэрхийлж буй мөч... Энэтхэг, Химачал-Прадеш, Дарамсала. 2012 оны 02 дугаар сарын 10.Зургийг: Тэнзин Чойжор / ОHHDL |
Далай лам Нобелийн Энхтайвны шагналт эрхэм анддаа хандан, Төвдөд хавчлага, дарлалд зовж буй ард түмнийх нь сайн сайхны төлөө хамтдаа залбирахыг хүсээд “Төвдийн ард түмэн хүнд хэцүү цаг үеийг туулж байна. Энэрэл нигүүлсэлд суурилсан бидний өв соёл үнэхээр хүнд бэрх сорилттой тулгарч байна”хэмээн өндөр наст хутагт багш өгүүлэв.
Мөн “Тэр үнэн, шударга ёс, тэгш эрхийн төлөө тасралтгүй зүтгэдэг хүн. Тэр хүмүүсийг ялгадаггүй. Хаана хүний эрхийг зөрчиж, эрх чөлөөг нь булааж байна, тэр газар хаана ч байсан, Бирмд ч бай, Төвдөд ч бай, хамгийн түрүүнд дуугардаг хүн бол Десмонд Туту,”
хэмээн өөрийн найзыг онцоллоо.
Өнгөрсөн аравдугаар сард Далай лам Өмнөд Африкт хийхээр төлөвлөж байсан айлчлалаа цуцласан. Тус улсын засгийн газар түүнд виз олгох нь “зохисгүй” гэж үзсэн бөгөөд Хятадтай ойр харилцаатай байсан нь үүнд нөлөөлсөн байна. Түүнийг Арчбишоп Десмонд Туту өөрийн 80 насны ойн баярт урьсан байв.
1959 онд Төвдөд гарсан бослогын дараа Далай лам эх орноосоо дүрвэж, тэр цагаас хойш Энэтхэгт орогнон суугаа юм. Тэрээр Төвдийн хувьд бүрэн тусгаар тогтнолыг бус, харин өөртөө засах эрх буюу “жинхэнэ автономи”-ийг дэмждэг байр суурьтай хэвээр хэдий ч Хятадын удирдагчид түүнийг “Төвдийг Хятадаас тусгаарлахыг санаархагч” гэж үзэж, байнга буруутгасаар өдийг хүржээ.
