АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот, 2011 оны 7 дугаар сарын 17-ны өглөө Дээрхийн гэгээн Далай лам Вашингтон хотоос Чикаго хот руу мордов. Чикаго хотод хүрэлцэн ирэхэд нь Америкийн Теософийн Нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч ноён Тим Бойд, айлчлалыг зохион байгуулах хорооны гүйцэтгэх продюсер хатагтай Нина Шрёдер, Чикаго хотын Төвөдийн Холбооны удирдлагууд хийгээд Чикаго хотод суугаа Энэтхэг улсын ерөнхий консулын газрын нэг төлөөлөгч түүнийг угтан авлаа.
|
| Зураг. Дээрхийн гэгээн XIV Далай лам Иллиной мужийн захирагч Пэт Куинн нарын хамт… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Үдээс хойш Дээрхийн гэгээн “Шашны ялгааг гүүрлэх нь” сэдэвт олон нийтийн айлдвараа хийхээр Чикаго хотын Иллинойн Их Сургуулийн зүг мордов. Айлдварын газарт Теософийн Нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч Тим Бойд түүнийг угтан авав. Дээрхийн гэгээн эхлээд арга хэмжээний ивээн тэтгэгчидтэй мэндчилж, дараа нь Иллиной мужийн захирагч Пэт Куинн түүнтэй мэндчиллээ. Дээрхийн гэгээн, захирагч хоёр тайзанд гарахаас өмнө хэсэг хугацаанд ярилцан суув.
Дээрхийн гэгээний тайзанд морилохын өмнө Чикаго хотын Төвөдийн Холбооны залуу гишүүд “Аа Ка Ма” хэмээх дууг дууллаа. Энэ дуу нь Төвөдийн орлогч II Дарма Ринчен Лхамо Латсо нуурын бясалгалын үеэр XIII Далай ламын дараагийн дүрийг эрж хайх үедээ зүүдэндээ харсан гурван үсгийг (А, Ка, Ма) дурсан санасан агуулгатай бөгөөд үүний дагуу одоогийн XIV Далай ламыг эцэст нь олж тодруулжээ.
|
| Зураг. Америкийн жүжигчин Женнифер Бийлс Дээрхийн гэгээн XIV Далай ламын айлдварын өмнө InterFaith ARTreach Collaboration төслийг танилцуулж буй нь… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Дараа нь жүжигчин Женнифер Бийлс “InterFaith ARTreach Collaboration” төслийг танилцууллаа. Энэхүү санаачилгын хүрээнд дэлхийн 12 шашны бэлгэдлийг илэрхийлсэн дүрслэлийг өөр өөр шашны уламжлалыг төлөөлсөн байгууллагууд бүтээжээ. Нийтдээ 200 уран бүтээлч нар эдгээр уран баримлын ажилд оролцсон байна.
Үргэлжлүүлэн Теософийн Нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч Тим Бойд тайзан дээр гарч, Дээрхийн гэгээн XIV Далай ламыг танилцуулав. Тэрээр Дээрхийн гэгээн болон Теософийн Нийгэмлэгийн харилцааны түүхэн тоймыг өгүүлэв. Дээрхийн гэгээн өмнө нь 1956, түүнээс хойш 1959 онд Энэтхэг улсын өмнөд хэсгийн Адьярт орших Теософийн Нийгэмлэгийн төвд зочилж байсныг дурсав.
Ерөнхийлөгч Бойд Дээрхийн гэгээний “Toward a True Kinship of Faiths” (“Сүсэг итгэлийн жинхэнэ төрлийн ахан дүүс рүү тэмүүлэхүй”) номдоо 1956 оны айлчлалыг эргэн дурссан хэсгээс иш татав. Тэнд Дээрхийн гэгээн “1956 оны тэр айлчлал руу эргэн харвал, Ченнай (тэр үед Мадрас) дахь Теософийн Нийгэмлэгт зочилсон минь асар хүчтэй сэтгэгдэл үлдээсэн гэдгийг ойлгож байна. Тэнд би дэлхийн шашны уламжлалуудын мэргэн ухааныг хийгээд шинжлэх ухааныг нэгтгэн авч үзэхийг зорьсон хөдөлгөөний хүмүүстэй анх удаа биечлэн уулзсан. Гишүүдийн дунд дэлхийн агуу шашнуудын өмнө нээлттэй байх, үнэн сэтгэлээсээ олон ургальч үзлийг нээлттэй сэтгэлээр хүлээн авах хандлагыг би мэдэрсэн. 1957 онд Төвөд рүү буцаж ирэхэд гайхамшигт тэр оронд залуу төвөд хуврагын хувьд гурван сар гаруй хугацаанд аялсны дараа би өөр хүн болсон байлаа. Буддизмыг ‘цорын ганц үнэн шашин’ хэмээн үзэж, түүний гадна бүхнийг дорд үздэг хязгаарлагдмал байр сууринд би дахин тайван сууж чадахаа больсон.”
|
| Зураг. Теософийн Нийгэмлэгийн Ерөнхийлөгч Тим Бойд Чикаго хотод Дээрхийн гэгээн Далай ламыг танилцуулж буй нь… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Ерөнхийлөгч Бойд Дээрхийн гэгээнийг “дэлхий дээрх хамгийн агуу хүмүүсийн нэг” хэмээн нэрлээд агуу байдал нь хүн төрөлхтөнд нийтлэг байдаг чанарууд дээр суурилдаг гэдгийг онцлов. Дараа нь тэр Дээрхийн гэгээнийг тайзанд урив.
Дээрхийн гэгээн эхлээд хата (торгон хадаг)-г Иллиной мужийн захирагч Куинн (нэгийг нь “эхнэрт нь зориулав” хэмээн нэмж), Женнифер Бийлс болон Ерөнхийлөгч Бойд нарт өргөн барив.
Айлдвартаа Дээрхийн гэгээн Энэтхэг улс дах Теософийн Нийгэмлэгийн төвд зочилж байсан дурсамжаа дурдан Нийгэмлэгийг гүнээ үнэлдэг тухайгаа хэлэв. Мөн Тэрээр 1893 онд дэлхийн шашны төлөөлөгчдийн “Parliament of the World's Religions”-д Энэтхэг улсын шашин хоорондын нэгдлийг илэрхийлэгч Свами Вивекананда айлдвар тавьж байсан Чикаго хотод ийнхүү Теософийн Нийгэмлэгийн арга хэмжээнд үг хэлж буйдаа баяртай байгаагаа илэрхийлэв.
Дараа нь Дээрхийн гэгээн захирагч Куинноос Иллинойс муж цаазаар авах ялыг халсан тухай мэдээд маш их баярласнаа ярив. Тэрээр цаазаар авах ялыг устгаж үл хэрэгсэх “Amnesty International”-ийн кампанит ажлын нэгэн дэмжигч гэдгээ хэлэв. Мөн ихэнх шашинд “нүгэлтэн” ба “нүгэл” хоёрын хооронд ялгаа гаргах ёстой гэж үздэг тухай дурдсан. Нүглийг эсэргүүцэх ёстой боловч нүгэлтэнг уучлал, энэрлээр хандах хэрэгтэй хэмээн хэлэв.
|
| Зураг. Чикаго хотод болсон “Шашны ялгааг гүүрлэх нь” олон нийтийн айлдварын үеэр… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Дээрхийн гэгээн үе үе өөр өөр багш нар энхийн сайхан сүнслэг чанарууд, эв нэгдлийн тухай сургаалыг тодотгож ирсэн гэдгийг хэлэв. Мөнгө, эрх мэдлийн төлөө маргалдах нь тодорхой хэмжээнд ойлгомжтой байж болох ч шашны нэрийн дор зөрчилдөх нь ойлгомжгүй. Учир нь шашны зорилго бол дотоод амгаланг бий болгох явдал юм хэмээн айлдав. Тэрээр шашны нэр барьсан ихэнх зөрчил мөргөлдөөн нь үнэндээ шашны сургаал бус эрх мэдэл, эд баялагийн шунал дээр үндэслэдэг тухай хэлэв.
Тэрээр шашны талаарх үл ойлголцлын ихэнх нь мэдлэг, ойлголт дутмагаас үүдэлтэй гэв. Өөрийн жишээгээр үүнийг Төвөдөд байх үедээ өөрийн шашин, буддизмыг “хамгийн сайн” шашин, бусдыг нь “дажгүй” гэж боддог байсан гэв. Харин Энэтхэг улсад ирж, өөр уламжлалуудын хүмүүстэй—жишээлбэл пап лам Томас Мертон, Тереза эх нартай уулзаж ярилцсаны дараа бүх шашин тус бүрийнхээ ач холбогдлыг ухамсарлаж эхэлсэн хэмээн тайлбарлав.
Тэрээр исламын эрдэмтэдтэй хийсэн ярилцлагаа дурсахдаа тэд “Жихад”-ын зөв тодорхойлолтыг “хүний өөрийнх нь доторх сүйтгэгч сэтгэл хөдлөлтэй тэмцэх” үйл хэмээн тайлбарласныг онцлов.
Дээрхийн гэгээн бүх шашинд хайр энэрэл, уучлал, хүлцэл, өөрийгөө барьж журамлах, ёс суртахууны зарчим, үнэн, шударга ёсыг хэрэгжүүлэхийг сургадаг гэж хэлэв. Философийн түвшинд ялгаа бий ч бүх гол шашныг “бурхант шашинт” (theistic) ба “бурхангүй шашинт” (non-theistic) гэсэн хоёр ангилалд барагцаагаар хувааж үзэж болдгийг дурдав.
|
| Зураг. Дээрхийн гэгээн Далай лам Чикаго хотын Иллинойсын Их Сургуулийн айлдварын үеэр… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Дээрхийн гэгээн энэ дэлхийд олон шашин зэрэгцэн орших шаардлагатай гэдгийг онцолж “Нэг шашин, нэг үнэн” гэх ойлголт нь “Олон шашин, олон үнэн” гэх ойлголттой зөрчилтэй мэт санагдаж болох ч, хувь хүний түвшинд нэгдсэн, нэг итгэл үнэмшилтэй байх нь зохимжтой байж болно. Харин нийгэм, олон нийтийн түвшинд олон шашин, олон үнэн зэрэгцэн орших бодит байдлыг үл тоомсорлож үл болно хэмээн тайлбарлав.
Тэрээр өөрийн айлдвар хийж буй танхимд бүх шашны төлөөлөл бүхий хүмүүс байгаа нь энэ бодит байдлын тод жишээ гэж хэлэв. Мөн янз бүрийн өвчний үед ганцхан эмээр бүгдийг эмчилж болдоггүйтэй адил өөр өөр хүмүүст өөр өөр сургаал, шашны хэлбэр тохирдог хэмээн тайлбарлав. Нэг төрлийн өвчин ч хүний биеийн нөхцлөөс шалтгаалан өөр өөр эмчилгээ шаардаж болохтой адил, сэтгэл бол биеэс ч хавьгүй нарийн төвөгтэй гэдгийг нэмэв.
Дараа нь Дээрхийн гэгээн хүний нийгмийн хөгжлийн талаар тайлбарлав. Эхэн үед хүмүүс бүх асуудлаа залбиралд даатгадаг байсан. Төвөд хүмүүс ч асуудлаа шийдэхийн тулд гол төлөв ёслол, зан үйлд найддаг байсныг дурдав. Цаг хугацаа өнгөрөхийн хэрээр шинжлэх ухаан, технологи хөгжиж, хүмүүс шинжлэх ухаанд илүү итгэх болсон.
Гэвч 20 дугаар зууны сүүлээс эхлэн материаллаг хөгжил дан ганцаар бүх асуултын хариу биш гэдгийг ойлгож эхэлсэн хэмээв. Үүнийг тайвшруулах эм, архи, хар тамхи зэрэгт донтох явдал, ялангуяа залуучуудын дунд газар авах болсон сэтгэлийн хоосрол, утга учиргүй байдлын илрэл гэж үзэж байна гэв.
Дээрхийн гэгээн хүний сэтгэл санааны сайн сайхан байдал болон биеийн эрүүл мэндийн хооронд ойрын холбоо байдгийг онцлов. Хэт их айдас, уур хилэн нь эрүүл мэндэд маш муу нөлөөтэй, харин сэтгэл санааны хувьд тайван, жаргалтай хүмүүс өвчнөөс хурдан эдгэрдэгийг судалгаанууд харуулж байгааг дурдав.
Мөн тэрээр өөрийн хоёр гол амлалтын талаар дэлгэрүүлэн ярив. Нэг нь буддист хуврагын хувьд шашин хоорондын эв нэгдлийг дэмжих, нөгөө нь энэ дэлхийн долоон тэрбум гаруй хүний нэгийн хувьд хүний нийтлэг үнэт зүйлсийг дэлгэрүүлэх амлалт юм гэжээ.
|
| Зураг. Дээрхийн гэгээн Далай лам Чикагогийн айлдварын үеэр үзэгчдийн асуултад хариулж буй нь… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Тэрээр цааш нь Энэтхэг, Хятад цаашлаад АНУ-д хүртэл авлигын асуудал ноцтой хэмжээнд хүрч байгааг дурдаад авлига нь боловсрол дутсанаас бус ёс суртахууны үнэт зүйлс дутсанаас үүдэлтэй гэж хэлэв.
Тэрээр хүний үндсэн ёс суртахууны зарчмууд нь шашинтай заавал холбогддоггүй, харин хүн байхтай нь салшгүй холбоотой гэдгийг онцоллоо. Иймээс шашин хоорондын маргааныг дагуулдаггүй бүх хүнд хамаарах “секуляр ёс суртахуун” нь илүү дээр хүнлэг нийгэм байгуулах гарц байж чадна хэмээн үзэж байгаагаа тайлбарлав. Дээрхийн гэгээний ойлгож буйгаар “секуляр” гэдэг нь Энэтхэг улсын уламжлалт тайлбартай адил бөгөөд шашныг үгүйсгэх гэсэн утгатай бус бүх шашинд хүндэтгэлтэй хандах гэсэн ойлголт юм гэв.
Дараа нь айлдвар өндөрлөхийн өмнө хөтлөгч, нэрт сэтгүүлч Билл Кёртисийн уншсан хэдэн асуултад хариуллаа.
Шашин хоорондын өрсөлдөөний тухай асуухад Дээрхийн гэгээн өрсөлдөөнийг эерэг, сөрөг гэж хоёр ангилж болно гэв. Эерэг өрсөлдөөн гэдэг нь нэг хүн өөрөө хамгийн сайн байхыг эрмэлзэхдээ бусад хүмүүсийн адил түвшинд хүрэх боломжийг хаадаггүй өрсөлдөөн юм. Энэ нь сайн бөгөөд төвөд буддистуудын дунд ийм өрсөлдөөн байдаг. Өрсөлдөөнгүйгээр хөгжих боломжгүй гэж хэлэв. Харин сөрөг өрсөлдөөн гэдэг нь өөрөө хамгийн сайн байхыг хүсэхийн зэрэгцээ бусдад саад учруулах тэднийг доош нь хийхийг оролддог өрсөлдөөн хэмээн тайлбарлав.
Барууныхны дунд буддизмын талаархи сонирхол нэмэгдэж буй шалтгааны тухай асуухад энэ асуултад барууныхан өөрсдөө хариулах нь зүйтэй гэж хэлээд өөрийн баримталдаг байр суурийг тайлбарлав. Түүний үзэж байгаагаар барууны уламжлалт шашин нь Иудей-Христийн уламжлал бөгөөд хүмүүс өөрсдийн уламжлалт шүтлэгээ хадгалсан нь илүү аюул багатай, төөрөгдөл багатай байх болно. Буддизмд нухацтай сонирхолтой байх нь нэг хэрэг, харин зүгээр л “шинэ зүйл туршиж үзэхийн тулд” оролдох аваас үр дүн өгөхгүй байж болохыг анхааруулав.
|
| Зураг. Чикаго хот дахь олон нийтийн айлдварт оролцсон 10,000 гаруй хүний нэг хэсэг… АНУ, Иллиной муж, Чикаго хот. 2011 оны 7 дугаар сарын 17. Гэрэл зургийг: Ричард Шей |
Шашны хувьд үл тэвчих хандлагатай хүмүүстэй хэрхэн харьцах тухай асуухад Дээрхийн гэгээн шашин хоорондын эв нэгдлийг дэмжихийн тулд хэрэглэдэг гурван арга замаа танилцууллаа. Үүнд: өөр өөр шашны эрдэмтэд хоорондоо уулзаж, нийтлэг болон ялгаатай талуудаа нээлттэй ярилцах; өөр хоорондоо сүнслэг гүн туршлагатай дадлагчид уулзан туршлага солилцох; Өөр өөр шашны ариун газруудаар хамтарсан мөргөлийн аялал хийх.
Дээрхийн гэгээн эдгээр гурван аргыг өөрийн үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлж ирсэн бодит туршлагаасаа жишээ татан ярив.
Айлдварынхаа төгсгөлд тэрээр мэдрэлийн шинжлэх ухааны судлаачидтай хийдэг яриа болоод хамтын ажиллагааныхаа талаар асуултад хариулаад уулзалтаа өндөрлөв. Дээрхийн гэгээн тайзыг орхих үед төвөд буддист лам дуучин Ани Чойинг Долма уран бүтээлээ толилуулж эхэлсэн байлаа.
Чикаго Трибюн сонины мэдээлснээр энэ олон нийтийн айлдварт 10,000 орчим хүн оролцсон байна. Теософийн Нийгэмлэг нь өөр өөр шашны уламжлалтай эсвэл огт шашингүй хүмүүсийг ч багтаасан байгууллага бөгөөд зорилгуудын нэг нь: “Харьцуулсан шашин, философи, шинжлэх ухааны судалгааг дэмжих” явдал юм.
2011 оны 7 дугаар сарын 18-ны өглөө Дээрхийн гэгээн шашны удирдагчдын хамтарсан хэлэлцүүлэгт оролцоод, үдээс хойш Энэтхэг улс руу буцахаар явах юм. Уг хэлэлцүүлгийг http://www.dalailamachicago.com сайтаар шууд дамжуулах болно.
Англи хэлнээс орчуулсан T.Ялгуун
