Энэ завшааныг ашиглан, сүүлийн үед Төвөдөд өрнөж буй харамсалтай үйл явдалд анхаарч санаа зовниж, Хятадын эрх баригчдыг уг жагсаал цуглаанд хүлээцтэй хандахыг уриалж буй даян дэлхийн болон олон улсын хамтын нийгэмлэлийн орнуудын удирдагчдад гүнээ талархаж байгаагаа илэрхийлье. Хятадын Засгийн Газар намайг Төвөдөд болж буй эсэргүүцлийн жагсаалыг зохион байгуулсан хэмээн буруутгаж байгаа тул Хятадын төлөөлөгчдийг хамруулан нэр хүндтэй гуравдагч байгууллагаар уг үндэслэлгүй сэрдлэгийг нарийвчлан шалгахыг би уриалж байна.
Ийм гуравдагч байгууллагын төлөөлөгчид Төвөд болон одоогийн Төвөдийн Өөртөө Засах Мужийн гаднах Төвөдийн уугуул газар нутаг, мөн Энэтхэг дэх Төвөдийн Төв Захиргаанд очиж ажиллах хэрэгтэй. Олон улсын хамтын нийгэмлэгийн орнуудын иргэд, түүнчлэн нарийн нягтлаагүй мэдээлэл авах боломж хомс нэг тэрбум гаруй хятад иргэнд Төвөдэд өрнөж буй үйл явдлын талаар бодитой мэдэх боломж олгохын тулд олон улсын хэвлэл мэдээллийн төлөөлөгчид мөн ийм магадлан шалгалтыг хийвээс асар их ач тустай юм.
Зориуд санаатай эсэхээс үл хамааран, төвөд үндэстний өвөрмөц соёлын илэрхийлэл байнга халдлагад өртсөөр ирсэн явдлыг төвөд соёлыг устгах геноцид ажиллагаа гэдэгт би итгэдэг. Төвөд гаралгүй хүмүүс Төвөдийн нутагт асар ихээр шилжин ирснээр төвөдүүд уугуул нутагтаа үндэстний цөөнх болон хувирчээ. Өвөрмөц хэл, ёс заншил, уламжлал бүхий Төвөдийн соёлын өв мөхөж байна. Хятадын Засгийн Газар үндэстэн ястнуудыг нэгтгэхийн оронд төвөд болон бусад цөөнх үндэстнүүдийг ялгаварлан гадуурхсаар байна.
Төвдийн сүм хийд нь Төвөдийн бурхны шашны соёлын гол дурсгалт газар болохын зэрэгцээ манай сургалт судалгааны чухал байршлууд боловч тэдгээрийн тоо болон шавилан суух хуврагийн тоо эрс цөөрсөн нь ил тод билээ. Одоо ч оршин буй тэдгээр сүм хийдэд Төвдийн бурхны шашныг нухацтай судлахыг зөвшөөрдөггүй, мөн эдгээр сургалтын төвд элсэхийг хүртэл хатуу зохицуулдаг. Бодит байдалд Төвөдөд шашны эрх чөлөө байхгүй юм. Жоохон ч атугай илүү эрх чөлөө олгохыг уриалсны төлөө салан тусгаарлагч хэмээн чичлүүлэх эрсдэлд ордог. Хэдийгээр Хятадын үндсэн хуульд дээрх суурь эрх чөлөөг баталгаажуулсан ч Төвөдөд жинхэнэ утгаар автономит эрх байхгүй.
Төвөдөд болж буй жагсаал цуглаан, эсэргүүцлийн хөдөлгөөн нь уугуул нутгийн ард түмний санаа бодлыг үл тоомсорлож, эрх баригчдын хавчилт дарангуйллын үр дүнд олон жил хуримтлагдсан олон нийтийн дургүйцэл тэсгэл алдарч аяндаа гарсан гэдэгт би итгэж байна.
Цаашид ч хавчлага дарангуйллаар урт хугацаанд эв нэгдэл, тогтвортой байдлыг бэхжүүлэх зорилгоо гүйцэлдүүлнэ гэж эрх баригчид эндүүрч байна. Бид Төвөдийн асуудалд харилцан ашигтай шийдэл олохын тулд “дундад мөрийн зам”-ын аргачлал болон яриа хэлэлцээний арга замыг баримтлахыг хичээсээр байна.
Дээрхсанал бодлыг минь тунгаан, Төвөдийн асуудлыг яриа хэлцлийн аргаар шийдвэрлүүлэхийн төлөөх бидний хүчин чармайлтад дэмжлэг үзүүлэхийг олон улсын хамтын нийгэмлэгээс хүсэхийн зэрэгцээ, одоогийн хурцадмал байдлыг даамжруулахгүй хүлээцтэй хандаж, баривчлагдан саатуулагдсан хүмүүст зүй зохистой, шударга хандахыг Хятадын эрх баригчдад уриалж байна.
Далай лам
Дарамсала хот
2008 оны 3 дугаар сарын 18
Холбоо барих утас:
Нарийн бичгийн дарга Чимэ Р. Чоекяапа: + 91 (09816021879)
Дэд нарийн бичгийн дарга Тэнзин Таклха: + 91 (09816021813)
Орчуулсан Х.Батжаргал
