Энэтхэг, Жодпур муж, Ражастан хот - 2011 оны 2 дугаар сарын 10 (Ажай Пармар, TNN). Хятадыг “Коммунист үзэл суртлын бус коммунист улс” хэмээн тодорхойлсон Төвөдийн шашны удирдагч Дээрхийн гэгээн XIV Далай лам тус улс яаралтай улс төрийн либералчлал хийх шаардлагатайг мэдэгдлээ.
Төвөдийн автономит эрхийн тухай шаардлагаа илэрхийлсэн ч Хятад улс тус бүс нутагт өөрийн соёлыг тулган шахаж байгаагаас үүдэн Төвөдийн соёл, үнэт зүйлс, амьдралын хэв маяг, хэл, уламжлал, зан заншил хурдацтай устан үгүй болж буйд гүнээ санаа зовниж байгаагаа илэрхийлэв.
Дээрхийн гэгээн XIV Далай лам уг илтгэлээ Арaвали Менежментийн Институтээс зохион байгуулсан “Наландагийн гүн ухаан: Энэтхэгийн эртний үнэт эрдэнэ” сэдэвт хуралд илтгэсэн бөгөөд боловсролоос улс төр хүртэл өргөн хүрээтэй асуултад хариулсан юм.
“Өнөөдөр Төвөдөд эдийн засгийн хөгжил хэрэгтэй байна. Үүний тулд бид тусгаар тогтнолтой байх боломжгүй. Гэвч Хятадын бодлого бидний эсрэг чиглэсэн хэвээр байгааг хүлээн зөвшөөрөх аргагүй” хэмээн айлдлаа.
НҮБ-д Энэтхэгийг дэмжив. Дээрхийн гэгээн XIV Далай лам “Би өөрийн эрхэм зорилгын төгсгөлд ирж байна” хэмээн мэдэгдэж, ойрын ирээдүйд тэтгэвэрт гарахаа цухуйлгав. Нэгэн асуултад хариулахдаа тэрээр Энэтхэгийг НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлд байнгын суудалтай вето эрхтэй гишүүн болох ёстой хэмээн дэмжиж, “Энэхүү статусыг хамгийн ихээр хүртэх ёстой улс бол Энэтхэг” хэмээн дурдав.
Оюутнуудад хандан, “Та бүхэн бол энх тайвны эрин үеийг бүтээгчид” хэмээгээд, тэднийг XXI зууны өөрчлөлтийн элч хэмээн нэрлэж, үйлийн үрээр дамжуулан дэлхийн энх тайвныг бий болгох үүрэгтэйг уриалав. “Ахимса буюу хүчирхийллийг үл хүлцэх байдлын зарчимд суурилсан алсын хараатайгаар ажиллах нь XXI зууныг энхийн зуун болгоно” гэлээ.
Мөн үндэсний болоод олон улсын түвшний асуудлыг шийдвэрлэхэд яриа хэлэлцээ хамгийн сайн арга зам гэдгийг онцлов. Байгаль орчны доройтлоос дэлхийг хамгаалах тал дээр оюутнуудыг идэвхтэй, санаа тавихыг уриалав.
Tэрээр материаллаг зүйлд автах нь бодит мэдлэгт суурилсан алсын хараа, өрөвч сэтгэлийг үгүй хийж буйг сануулж, “Хамтран ажиллах чадвар, итгэлцэл, эв нэгдэл, тэвчээр, нөхөрлөл, ёс суртахуун тэргүүтнүүдийг бүрдүүлдэг хамгийн чухал зүйл бол энэрэх сэтгэл, халуун дулаан хүн чанар юм” хэмээн айлдлаа.
Наландарын сургалтын тогтолцооны талаар ярихдаа, “Энэтхэг энэ тогтолцоог хүн төрөлхтний төлөө дахин сэргээх ёстой” гэж хэлсэн. Төвөд хүмүүсийг Энэтхэгийн шавь нар хэмээн тодорхойлж, Төвөдийн уламжлалыг Наландарын гүн ухааны жинхэнэ залгамж хэмээн тодорхойлов. “Бид энэ тогтолцоог бүрэн хадгалж чадсанаараа бахархдаг. Харамсалтай нь, багш минь Энэтхэг улсыг туршилт, логик, шалтгаант дүгнэлтэд тулгуурласан Наландагийн оюун санааны энэхүү олон ургалч уламжлалаа хадгалж чадсангүй хэмээсэн юм. Өнөөгийн боловсрол ёс суртахуунгүй болчхоод байна. Гэсэн ч дэлхийн олон улс боловсролыг нийгмийн эв нэгдэлд суурилсан ёс суртахууны хүмүүжилтэй болгох талаар санаа зовниж эхэллээ” хэмээн айлдсан юм.
Үүний дараа Дээрхийн гэгээн XIV Далай лам Ражмата Кришан Охидын сургуулийнханд хандан үг хэлж, эмэгтэйчүүдийн боловсролыг нэн чухал хэмээн онцолжээ.
Англи хэлнээс орчуулсан T.Ялгуун
